Cholina pomocna w walce z zespołem Downa i Alzheimerem

Cholina to wciąż zbyt mało znana substancja, która ma ogromne znaczenie dla naszego zdrowia. Ten składnik odżywczy wpływa na człowieka już od momentu poczęcia, kształtując jego rozwój przez całe życie. Może wpływać m.in. na obniżenie ryzyka wystąpienia zespołu Downa czy choroby Alzheimera. Czym dokładnie jest cholina i dlaczego jej suplementacja jest tak ważna?

Cholina pomocna w walce z zespołem Downa i Alzheimerem

O tym zagadnieniu w dniu 14 grudnia 2017r. dyskutowano w Warszawie podczas interdyscyplinarnego posiedzenia zespołu ekspertów. Wzięli w nim udział czołowi polscy specjaliści z zakresu ginekologii, położnictwa, dietetyki, pediatrii, neurologii, a gościem specjalnym był prof. Steven Zeisel, który całe swoje zawodowe życie poświęcił badaniu choliny.

Cholina jest organicznym związkiem chemicznym, który pełni wiele ważnych dla organizmu człowieka funkcji biologicznych. Ma szczególne znaczenie dla kobiet w ciąży, bo już od momentu pierwszych podziałów komórek w macicy wpływa na prawidłowy rozwój dziecka w tym „programowanie” jego zdrowia, a także, na funkcjonowanie łożyska i wątroby przyszłej mamy. Chroni strukturę DNA, wspomaga kształtowanie się i działanie układu nerwowego, wspiera aktywny transport substancji odżywczych przez łożysko, jak również redukuje poziom homocysteiny – czynnika odpowiedzialnego za powstawanie wad rozwojowych płodu. Optymalne stężenie choliny w organizmie przyszłej matki warunkuje prawidłowy rozwój mózgu dziecka, a tym samym jego funkcji poznawczych. Cholina ma również niebagatelny wpływ na funkcjonowanie wątroby u kobiet w ciąży, zapobiegając odkładaniu się tłuszczu oraz cholesterolu w jej obrębie. Podczas ciąży znaczne ilości tej substancji dostarczane są do płodu przez łożysko, natomiast po porodzie cholina jest wydzielana do mleka. Cholina bierze udział w procesie przyswajania, spalania i wydalania dostarczanego organizmowi tłuszczu, dzięki czemu wpływa bardzo korzystnie na układ naczyniowy i serce. Wspomaga przebieg procesów psychologicznych (zwłaszcza pamięciowych) oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób wywołanych stresem – np. cukrzycy i nadciśnienia. Jest, więc niezwykle cenna dla naszego zdrowia na każdym etapie naszego życia.

Fokus na cholinę

W dniu 14 grudnia 2017r. w Warszawie zebrał się interdyscyplinarny zespół ekspertów, którego celem było wypracowanie wspólnego stanowiska dotyczącego suplementacji choliny. To już drugie polskie spotkanie ekspertów dedykowane właśnie tej substancji. W posiedzeniu zorganizowanym pod hasłem „Focus on choline 2.0” uczestniczyli specjaliści z zakresu położnictwa (prof. dr. hab. n.med. Romuald Dębski, prof. dr. hab. n.med. Tomasz Paszkowski, prof. dr. hab. n.med. Agnieszka Seremak-Mrozikiewicz, prof. dr. hab. n.med. Krzysztof Drews) dietetyki i genetyki (dr. hab. Agata Chmurzyńska) pediatrii (prof. dr. hab. n.med. Janusz Książyk, dr hab. n.med. Jan Mazela), neurologii (Dr hab.n.med. Małgorzata Gaweł), a gościem specjalnym był prof. Steven Zeisel, badacz, który wykazał, że cholina jest niezbędnym składnikiem naszej diety. W efekcie spotkania potwierdzono, że cholina jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu każdego człowieka, a na jej właściwą podaż powinny zwrócić uwagę zwłaszcza kobiety spodziewające się dziecka. Mimo, że ma ona tak duży wpływ na zdrowie przyszłej mamy i rozwój dziecka, szacuje się, że nawet do 90 proc. kobiet ciężarnych z krajów wysoko rozwiniętych ma niedobory tego składnika. Badanie przeprowadzone z udziałem polskich kobiet ciężarnych wykazało średnie dobowe spożycie z dietą na poziomie 379 mg.

W cholinie drzemie wielki potencjał epigenetyczny

Wyniki badań naukowców dowodzą, że geny tylko w 20 proc. wpływają na organizm i jego rozwój. Pozostała część
to oddziaływanie otoczenia, szczególnie diety i środowiska zewnętrznego. Nauką badającą związek między czynnikami dietetycznymi i środowiskowymi a ich wpływem na ekspresję lub wyciszenie genów jest epigenetyka. Epigenetycy podkreślają, że jedną z substancji odgrywających szczególną rolę w kształtowaniu cech dziecka jest właśnie cholina. Podobnie jak kwas foliowy, selen czy witaminy z grupy B, cholina bierze czynny udział w procesie przyłączania grup metylowych do nici DNA. Te cząsteczki odpowiadają za modulowanie lub wręcz wyłączanie niektórych genów, które mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie dziecka w przyszłości. Właśnie, dlatego jest szczególnie ważna dla kobiet planujących macierzyństwo oraz już będących w ciąży. Duże zapotrzebowanie na nią występuje już w momencie zapłodnienia, ponieważ to wtedy proces podziału i rozwoju komórek jest najintensywniejszy, to właśnie wtedy maja miejsce np. takie procesy jak zamykanie cewy nerwowej czy rozdział chromosomów należących do mami i taty. To właśnie cholina i inne witaminy z grupy B odpowiadają za to, aby chromosomy rozdzieliły się w sposób prawidłowy. Nieprawidłowe podziały mogą skutkować np. trisomią chromosomu 21, co skutkuje wykształceniem się zespołu Downa u dziecka. Ostatnie doniesienia wskazują na znaczną rolę prawidłowego przekształcania, m.in. właśnie choliny przez organizm ciężarnej mamy. Wszelkie zaburzenia w metabolizmie choliny o podłożu genetycznym zwiększały kilkukrotnie ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Downa.

Misja specjalna – odpowiednia podaż choliny

Według rekomendacji, kobiety ciężarne powinny suplementować dziennie 450 mg choliny na dobę, natomiast mamy karmiące piersią aż 550 mg. Zdaniem ekspertów, cholina odgrywa bardzo istotną rolę nie tylko w utrzymaniu prawidłowej ciąży (np. poprzez usprawnienie przepływu krwi przez naczynia krwionośne), ale też w redukcji przypadków wrodzonych wad rozwojowych płodu. Niedobory tej substancji zostały powiązane z negatywnym wpływem na rozwój poznawczy dziecka. Warto wiedzieć, że niska zawartość choliny może przyczynić
się do zwiększonego ryzyka wystąpienia wad cewy nerwowej u dzieci, czyli upośledzenia czy nawet obumarcia płodu. Wady cewy nerwowej powstają w pierwszym miesiącu ciąży (zamykanie cewy nerwowej następuje do 28 dnia
po zapłodnieniu), a przyjmowanie odpowiedniej ilości samego tylko kwasu foliowego przez kobiety w wieku rozrodczym zmniejsza ryzyko ich wystąpienia aż o 70 proc. Wady cewy nerwowej to problem nie tylko w Polsce,
ale także w innych krajach europejskich. Dodatkowo niedobór choliny może być wiązany np. z wystąpieniem stanu przedrzucawkowego, czy przedwczesnego porodu. Ważne jest, aby dodatkowo przyjmować cholinę już w okresie przygotowania do ciąży, w trakcie jej trwania oraz w czasie karmienia piersią, ponieważ substancja ta ma bardzo duży wpływ na przyszłe zdrowie dziecka już od momentu pierwszych podziałów komórek w macicy. Wówczas kształtują
się wszystkie organy odpowiedzialne za prawidłowy rozwój, funkcjonowanie i zdrowie dziecka, również w jego dorosłym życiu. Bardzo wrażliwym okresem rozwojowym jest okres niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa, podczas których intensywnie rozwija się mózg i funkcje poznawcze.

Cholina obroni nas przed zespołem Downa i chorobą Alzheimera?

Badania wykazały, że istnieje ścisła korelacja między zaburzeniami metabolizmu choliny w organizmie przyszłej mamy a urodzeniem przez nią dziecka z zespołem Downa. Optymalny poziom choliny ma bowiem kluczowe znaczenie w podziałach komórkowych, których zaburzenie może powodować wystąpienie właśnie zespołu Downa u płodu. Również w późniejszym życiu człowieka cholina odpowiada za prawidłową pracę organizmu. Jaką zatem jeszcze rolę pełni w organizmie? Według badań przeprowadzonych przez naukowców, istnieje przypuszczenie, że cholina przynosi bardzo duże korzyści w walce z wszelkimi schorzeniami związanymi z centralnym układem nerwowym. Naukowcy dowiedli, że cholina obniża poziom homocysteiny, która może powodować m.in. problemy z pamięcią.
W badaniach dowiedziono, że stosowanie preparatów bogatych w tę substancję poprawia pamięć oraz funkcje poznawcze. Najlepsze efekty terapii widać wśród osób cierpiących na Alzheimera. Substancja ta odpowiedzialna jest za tworzenie się bardzo istotnego neuroprzekaźnika, acetylocholiny wpływającej na szybkość przesyłania impulsów nerwowych w mózgu. Cholina wchodzi w skład osłonek aksonów, które tworzą siec neuronów w mózgu, w tym w hipokampie, ośrodku odpowiadającym za pamięć, koncentrację i orientację przestrzenną. Zwiększenie ilości choliny w diecie przyczynia się do opóźnienia wystąpienia problemów z pamięcią, które wynikają z zaawansowanego wieku. Jeśli w naszym codziennym jadłospisie brakuje choliny, to powinniśmy pomyśleć o jej uzupełnieniu, ma to szczególnie korzystny wpływ przed czterdziestym rokiem życia. Takie działanie, jak wykazują badania może uchronić nas przed problemami z pamięcią i skupianiem uwagi w wieku późniejszym, a nawet zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby Alzheimera czy wystąpienia udaru mózgu. Dlatego eksperci przypominają: warto z wyprzedzeniem zatroszczyć się o właściwą podaż tej substancji.