Dr Agnieszka Kozioł-Kozakowska – kierownik Pracowni Dietetyki Pediatrycznej w Klinice Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, wykładowca przedmiotów dietetycznych.
Absolwentka Wydziału Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz studiów doktoranckich na Wydziale Lekarskim CM UJ. Członek Polskiego Towarzystwa Dietetyki i Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Specjalizuje się w dietetyce pediatrycznej. Autorka licznych publikacji z dziedziny żywienia człowieka, dietetyki, zdrowia publicznego. Mama 7 letniego Antosia i rocznego Ignasia.
Co wpływa na odporność organizmu i dlaczego osłabia się ona zwykle zimą?
Odporność jest pojęciem szerokim. Bardzo ogólnie możemy podzielić ją na dwa rodzaje: swoistą, w którą zaangażowane są komórki odpornościowe, czyli białe krwinki. Możemy ją w sposób bierny wyssać z mlekiem matki (przeciwciała matki), nabyć poprzez szczepienia ochronne lub chorując, czyli poprzez naturalny kontakt. Drugi rodzaj to odporność nieswoista, którą stanowią wyspecjalizowane komórki zapobiegające przedostaniu się drobnoustrojów w głąb organizmu. Oczywiście obie odporności są zaangażowane w walkę z chorobą, ale najważniejsza jest pierwsza linia obrony, jej przykładem jest system GALT.Jest to rodzaj układu odpornościowego zlokalizowanego w jelitach, który chroni organizm przed szkodliwymi czynnikami. W rozwoju systemu GALT podstawowe znaczenie mają bakterie
jelitowe, zasiedlające przewód pokarmowy. Aby bakterie miały możliwość rozwoju potrzebują pożywki, którą może stanowić błonnik pokarmowy i inne polisacharydy określane jako prebiotyki. Jednym z głównych źródeł błonnika są warzywa i owoce. Warzywa i owoce dostarczają nam również innych składników, które biorą udział w budowaniu odporności, takich jak np. rutyna, która podobnie jak witamina C uszczelnia naczynia krwionośne. W okresie zimowym częściej chorujemy, na co wpływa kilka czynników: po pierwsze – mniejsze nasłonecznienie a więc mniej witaminy D, niższe temperatury a co za tym idzie większa aktywność drobnoustrojów, wyższa temperatura pomieszczeń i centralne ogrzewanie, co prowadzi do wysuszania błon śluzowych. W końcu dieta – uboższa w witaminy i aktywne związki, którą muszą być dostarczane z codzienną dietą ponieważ organizm nie ma zdolności ich magazynowania.
Na odporność organizmu ma wpływ wiele czynników. Jak wzmocnić odporność właśnie zimą?
Wspomniana przeze mnie dieta w połączeniu z aktywnością na świeżym powietrzu ma największy wpływ. Zimą szczególnie warto zadbać o różnorodność diety, niestety mniejsza dostępność świeżych warzyw i owoców powoduje, że często o nich zapominamy. Tymczasem możemy w łatwy sposób dostarczyć korzystnych składników sięgając na przykład po soki i musy owocowe i warzywne. Aktualnie na rynku mamy dostępne różne rodzaje i smaki soków. Ważna jest różnorodność.
Jakie są sposoby na zapobieganie przeziębieniu przy pierwszych jego objawach? Jak powinna wyglądać nasza dieta zimą?
Nasze babcie wiedziały, że w roślinach znajdują się składniki o leczniczych właściwościach i stosowały naturalne metody leczenia. Gdy pojawią się pierwsze oznaki przeziębienia potrzebna jest duża dawka witaminy C, która może zapobiec rozwojowi choroby lub skrócić czas jej trwania. Witaminę C znajdziemy na przykład w sokach owocowych i warzywnych, jedna szklanka soku pomarańczowego lub grejpfrutowego pokrywa dzienne zapotrzebowania na tą witaminę. Dostępne w sklepach soki pasteryzowane posiadają cenne dla zdrowia składniki. Pasteryzacja, która zachodzi w wysokiej temperaturze, ale w krótkim czasie nie powoduje strat witamin i składników mineralnych. W okresie zimowym lepiej sięgać po soki niż niektóre świeże owoce i warzywa, ponieważ produkty te często są długo przechowywane. Ponadto ich smak nie zawsze odpowiada naszym gustom. Soki wyprodukowane są z owoców i warzyw zebranych w sezonie ich smak jest bardziej wyrazisty a wartość odżywcza większa z tego też powodu są świetnym produktem do uzupełniania diety w cenne składniki. Witaminę C znajdziemy także w kiszonkach: ogórkach czy kapuście.
Czy zimowe zalecenia dietetyczne są takie same dla dzieci i dorosłych?
W zasadzie tak ale należy pamiętać, że odporność u dziecka cały czas się kształtuje, osiągając dojrzałość u progu dorosłości. Stąd niezwykle ważne jest, aby dieta dzieci obfitowała w składniki pomagające im w walce z infekcjami. Niestety rzeczą naturalną jest, że dzieci chorują. W ten sposób ich układ odpornościowy uczy się walki z patogenami. Dieta jednak może wpłynąć na czas choroby a składniki takie jak witamina C czy wspomniana już rutyna mają udowodnione działanie, wspierające układ odpornościowy. Dodatkowo 70% odporności pochodzi z układu limfatycznego jelit (system GALT), dlatego to co jemy wpływa na naszą odporność. Odpowiednia porcja błonnika pokarmowego sprzyja kolonizacji przewodu pokarmowego dobrymi bakteriami a te stymulują układ GALT do obrony organizmu. W codziennej diecie każdego człowieka powinno znaleźć się 5 porcji warzy, owoców lub soku a w przypadku dzieci również musów owocowych, które mogą stanowić zamiennik 1 porcji.
Czytajmy etykiety i wybierajmy te bez dodatku cukru.
