W 2020 roku aż 4669 Polek dowiedziało się o tym, że ma raka jajnika. To o tysiąc więcej, niż przed dekadą. Ponadto, pomimo że rak jajnika stanowi 4,6% zachorowań na nowotwory wśród kobiet, to odpowiada on za 6% zgonów z przyczyny nowotworów. Według badań ekspertów, rak ten jest wykrywany we wczesnym stadium tylko u 25% chorych. U ponad 70% choroba rozpoznawana jest w III lub IV stopniu zaawansowania.
Cichy zabójca
Rak jajnika, odpowiadający za coroczną śmierć około 200 000 kobiet na całym świecie, zyskał sobie miano cichego zabójcy. Choroba ta jest bowiem trudna do zdiagnozowania. Nie daje wyraźnych objawów, a te, które przejawia, często mylone są z dolegliwościami układu pokarmowego. Nie ma również możliwości wykonywania w jej kierunku badań przesiewowych, jak ma to miejsce w przypadku innych typowo kobiecych nowotworów.
Niepokojące statystyki
Statystycznie, wschodnia i środkowa Europa są szczególnie podatne na występowanie tego nowotworu. Podczas gdy globalna średnia wynosi 6,6 chorych na 100 000 osób, w naszym regionie liczba ta sięga 10,7 chorych na 100 000. Sama Polska wypada jeszcze gorzej. Jesteśmy czwartym krajem na świecie, jeśli chodzi o współczynnik zachorowalności, wynoszący dla naszego kraju 12,7/100 000. Bardziej alarmująca jest jednak średnia umieralność. Polska negatywnie odstaje na tle reszty Europy i świata. Mamy piąty najwyższy współczynnik zgonów – 7,2/100 000. Gorsze statystyki mają tylko Samoa, Fiji, Trinidad i Tobago oraz Brunei.
Ryzyko zachorowalności
Na rozwój tego nowotworu mogą wpływać różne czynniki. Wśród nich są np. wiek, styl życia czy rodzinna historia zachorowań na nowotwory.
Najbardziej narażone są panie w wieku 40-70 lat, u których nowotwór jajnika diagnozowany jest najczęściej. Poza tym w grupie szczególnego ryzyka będą nosicielki mutacji genów BRCA1 i BRCA2. Także Zespół Lyncha wskazuje na podwyższone ryzyko. Innymi czynnikami będą okres menopauzy i pomenopauzalny, zaburzenia hormonalne, bezdzietność, bezpłodność, endometrioza, nadwaga i otyłość.
Objawy raka jajnika
Niestety, raka jajnika trudno jest zidentyfikować. Początkowo często przebiega on bezobjawowo, a gdy wreszcie da on o sobie znać, dolegliwości przypominają te występujące wraz z chorobami układu pokarmowego.
Objawy mogą pojawić się dopiero w zaawansowanym stadium choroby. Należą do nich występujące u około 30% pacjentek wodobrzusze, wzdęcia, zaparcia, nudności, wymioty, brak łaknienia, uczucie ucisku, zastój bądź bolesne parcie na mocz. Występują też bóle brzucha czy miednicy. Zdarza się krwawienie z dróg rodnych.
Ja wykryć raka jajnika?
Początkowa bezobjawowość to tylko początek problemów z wystawieniem prawidłowej diagnozy. Jak na razie nie istnieją bowiem skuteczne badania profilaktyczne i metody wczesnego wykrywania. Zaleca się częste wizyty u ginekologa, a pacjentkom, u których nowotwór ten występował w rodzinie – badania genetyczne na mutacje genów BRCA1 i BRCA2. Jeśli występuje podejrzenie choroby, należy wykonać badanie ginekologiczne, USG jamy brzusznej oraz przezpochwowe, tomografię, badanie markerów nowotworowych oraz laparoskopię.
Rak jajnika – prewencja
Nosicielki mutacji genów BRCA1 i BRCA2 mają dostęp do profilaktycznego usunięcia jajników i jajowodów. Adneksektomia znacznie redukuje ryzyko zachorowania na nowotwór jajnika. Poza tym szanse na zachorowanie można zmniejszyć za pomocą wprowadzenia zdrowych nawyków żywieniowych, w tym dużej konsumpcji warzyw. Także sen ma znaczenie. Co najmniej 7 godzin snu na dobę potrafi obniżyć ryzyko choroby. Ważne jest również rzucenie palenia.
Zobacz także: 10 zasad, których musisz przestrzegać, by nie zachorować na raka
Przełomowa decyzja ministerstwa
Dobrą wiadomością dla kobiet, u których wykryto raka jajnika, jest niedawna decyzja Ministerstwa Zdrowia. Przez ostatnie kilka lat leczenie nowoczesnym inhibitorem PARB (niraparib) refundowane było jedynie w przypadku obecności mutacji genów BRCA1 i BRCA2. Od stycznia ta wydłużająca okres remisji terapia dostępna będzie dla wszystkich pacjentek z zaawansowanym, nowozdiagnozowanym nowoworem jajnika, niezależnie od występowania mutacji.
AM
Źródła:
J. Huang, W. Chung Chan, Ch. Ho Ngai, „Worldwide Burden, Risk Factors, and Temporal Trends of Ovarian Cancer: A Global Study”.
