Szacuje się, że na świecie na cukrzycę choruje już ponad 415 milionów osób, z czego 193 mln nie wie o swojej chorobie. Według szacunków Międzynarodowej Federacji Cukrzycy, w 2035 roku liczba zachorowań może zwiększyć się do 529 mln. W Polsce żyje już 3 mln osób z cukrzycą, z czego blisko 1 mln najprawdopodobniej nie wie o swojej chorobie.1 Rocznie ponad 20 tysięcy Polaków umiera z powodu cukrzycy i jej powikłań. Ocenia się, że w naszym kraju na leczenie powikłań cukrzycy wydaje się blisko 3,5 miliarda złotych rocznie.(2)
Powikłania w cukrzycy
Jednym z najczęstszych powikłań u osób chorujących na cukrzycę jest hipoglikemia. Polega ona na nadmiernym obniżeniu poziomu glukozy we krwi (za niebezpieczny uważa się spadek glikemii poniżej 70 mg/dl, czyli 3,9 mmol/l według ostatnich zaleceń ADA i PTD). Najczęstszą przyczyną hipoglikemii jest nieprawidłowa kontrola cukrzycy wynikająca z niewłaściwego stosowania leków. Czynnikami sprzyjającymi hipoglikemii są: niewłaściwa dieta, niestosowanie się do zaleceń lekarskich, a także brak dostosowania diety czy terapii do planowanej aktywności fizycznej. Na ryzyko epizodów hipoglikemii, w tym epizodów ciężkich i nocnych, które mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie życia, narażeni są częściej pacjenci stosujący leki hipoglikemizujące starszej generacji. Hipoglikemia u osób z cukrzycą typu 1. i typu 2. jest przede wszystkim powiązana z leczeniem insuliną.
Objawy
Hipoglikemia objawia się zwykle nagłym osłabieniem, utratą zdolności koncentracji, pogorszeniem koordynacji ruchowej, czemu mogą towarzyszyć nudności, zaburzenia oddychania i bóle głowy. Nawracające epizody hipoglikemii zwiększają ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych, neurologicznych i mikronaczyniowych. Analiza wyników randomizowanego badania ADVANCE™, przeprowadzonego z udziałem 11.140 pacjentów, wykazała że występowanie ciężkich hipoglikemii ponad dwukrotnie zwiększa ryzyko zgonu w porównaniu z pacjentami, u których nie dochodzi do tego typu zdarzeń.3
Jednym z elementów skutecznej kontroli cukrzycy jest regularna aktywność fizyczna. Jednak wiele osób z cukrzycą obawia się hipoglikemii. W takich przypadkach szczególną uwagę należy zwrócić na odpowiednio rozplanowany wysiłek oraz rodzaj stosowanej terapii.
„Aktywność fizyczna w cukrzycy jest dobra, pozwala na lepszą kontrolę choroby, ale musi odbywać się pod okiem lekarza i być dopasowana do możliwości pacjenta” – mówi prof. dr hab. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz. „Jeśli pacjent otrzyma odpowiednią edukację w zakresie wysiłku fizycznego i cukrzycy, oraz nabędzie umiejętności w dopasowaniu dawek insuliny i należytym uzupełnianiu węglowodanów, to ryzyko hipoglikemii wcale nie musi być u pacjenta aktywnego fizycznie większe niż u ‘leniwego’ fizycznie.”
Nowoczesne leczenie i stosowanie się do zaleceń lekarza pozwalają osobom chorym na cukrzycę na prowadzenie aktywnego trybu życia, w tym także sportu, włącznie nawet z profesjonalną karierą sportową.
Diagnoza
„Diagnoza to był oczywiście dla mnie ogromny szok i znak zapytania w mojej karierze sportowej, ale musiałem rzucić wyzwanie chorobie. O rezygnacji ze sportu nie było mowy. Oczywiście sport dla diabetyków to więcej wyzwań. Aktywność fizyczna i posiłki wymagają dokładniejszego rozplanowania: muszę wiedzieć jaki trening mnie czeka, o jakiej intensywności i zaplanować przyjęcie węglowodanów. Cukrzyca nie daje dam ani chwili odpoczynku od myślenia, nie można sobie wziąć od niej urlopu. W przypadku diabetyków aktywność fizyczna powinna stać się codziennością i przyjemnym obowiązkiem dla naszego zdrowia.” – mówi Michał Jeliński, złoty medalista Igrzysk Olimpijskich w Pekinie w 2008 i ambasador kampanii „Ścigamy się z cukrzycą”, który od 13 lat z żyje cukrzycą typu 1.
Osoby z cukrzycą, które doświadczają epizodów hipoglikemii, powinny rozmawiać o tym ze swoim lekarzem. Obecnie dostępne terapie w cukrzycy typu 1. i 2. pozwalają na znaczne zmniejszenie ryzyka epizodów hipoglikemii.
- International Diabetes Federation, Diabetes Atlas, IDF 2015;
- Cukrzyca Ukryta Pandemia, Sytuacja w Polsce, Warszawa 2014;
- „Severe Hypoglycemia and Risks of Vascular Events and Death”, Sophia Zoungas, M.D., Ph.D., Anushka Patel, M.D., Ph.D., John Chalmers, M.D., Ph.D., Bastiaan E. de Galan, M.D., Ph.D., Qiang Li, M.Biostat., Laurent Billot, M.Sc., Mark Woodward, Ph.D., Toshiharu Ninomiya, M.D., Ph.D., Bruce Neal, M.D., Ph.D., Stephen MacMahon, D.Sc., Ph.D., Diederick E. Grobbee, M.D., Ph.D., Andre Pascal Kengne, M.D., Ph.D., Michel Marre, M.D., Ph.D., and Simon Heller, M.D., for the ADVANCE Collaborative Group, The New Journal of Medicine, October 2010.
