Tyle mówi definicja Światowej Organizacji Zdrowia. Co to oznacza w praktyce?
Na osteoporozę narażone są przede wszystkim kobiety w okresie menopauzalnym i pomenopauzalnym, jednak nie jest prawdą, że osteoporoza to choroba „zarezerwowana” dla starszych kobiet. Mogą na nią także cierpieć starsi mężczyźni, kobiety w ciąży oraz karmiące piersią, jak również dzieci.
Kość jest żywą tkanką, ulegającą przeciwstawnym procesom przebudowy – tworzenia i niszczenia. Procesy te trwają przez całe życie człowieka. Na ich przebieg mają przede wszystkim wpływ: hormony, wapń, witamina D (przyspiesza wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego i jego wbudowywanie w strukturę kości), aktywność fizyczna (umiarkowane obciążenie mechaniczne kości powoduje jej wzmocnienie) oraz procesy, uznane za szkodliwe dla prawidłowego metabolizmu kostnego.
Wapń jest jednym z najważniejszych pierwiastków, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania wszystkich komórek organizmu. Jest on także najważniejszym pierwiastkiem „kostnym” – w kości znajduje się ponad 90% jego całkowitej ilości w organizmie. Wapń to pierwiastek budujący kość. Od jego ilości zależy m. in. wytrzymałość kości na złamania.
Organizm stara się utrzymać stężenie wapnia we krwi w określonym zakresie. Kiedy maleje ilość wapnia dostarczanego z pożywieniem, albo zaburzone jest jego wchłanianie, w organizmie uruchamiają się procesy powodujące przyspieszenie uwalniania go z kości. Jeśli proces ten trwa wystarczająco długo dochodzi do znacznego odwapnienia kości, czyli osteoporozy. Do odwapnienia kości może dojść także w sytuacji, w której organizm nie jest wystarczająco sprawny do tworzenia kości np. spada stężenie estrogenów w organizmie kobiety (po ustaniu cyklu miesiączkowego), obciążenie wywierane na kość jest zbyt niskie, lub przeważają procesy niszczenie kości (np. nadmiar parathormonu).
Każdy okres w życiu człowieka charakteryzuje się innym kierunkiem przemian w kościach. W dzieciństwie i młodości przeważają procesy tworzenia kości, w wieku dorosłym są one zrównoważone a u osób starszych przeważają procesy niszczenia.
Do momentu zakończenia dojrzewania, czyli do około 19 roku życia, tworzy się ponad 90% masy kości. Po zakończeniu okresu wzrastania, kości powoli i stopniowo ubywa – aż do momentu, w którym ilość kości jest za mała, aby wytrzymać siły urazów lub obciążenie na nie wywierane – dochodzi do złamania kości w warunkach, w których u osób zdrowych nie doszłoby do złamania. Im mniej kości (masy kostnej) zbudowaliśmy w młodości tym łatwiej o rozwój osteoporozy i większe jest ryzyko złamania. Podobnie, im szybciej tracimy kość ze względu na obecność czynników ryzyka tym szybciej może nas dotknąć osteoporoza. Znając czynniki ryzyka osteoporozy możemy przewidywać jak bardzo jesteśmy narażeni na wcześniejsze wystąpienie tej choroby.
Czynniki ryzyka osteoporozy
- niedobór estrogenów w organizmie kobiety po menopauzie (osłabienie procesów tworzenia kości
- zaburzenia miesiączkowania
- niedobór androgenów (testosteronu) u mężczyzn
- rodzinna skłonność do występowania osteoporozy
- szczupła budowa ciała
- wiek powyżej 65 lat
- wczesna menopauza
- niedobór wapnia w diecie osób starszych
- niedobór witaminy D
- długotrwałe zażywanie leków (np. glikokortykosteroidy, hormony tarczycy, leki
- przeciwzakrzepowe-heparyna)
- współwystępowanie innych chorób (np. nadczynność tarczycy, niewydolność nerek, nadczynność przytarczyc, zaburzenia trawienia i wchłaniania)
- nadużywanie kawy, alkoholu, napojów typu cola
- palenie papierosów
- długotrwałe unieruchomienie
- brak aktywności fizycznej
