Skuteczna antykoncepcja to nie tylko pigułka – jakie są inne możliwości?

Decydując się na seks bez prezerwatywy, najczęściej sięgamy po pigułki. Nie są to jednak jedyne skuteczne metody antykoncepcji hormonalnej, a kobiety często niesłusznie obawiają się nieznanego.

Skuteczna antykoncepcja to nie tylko pigułka – jakie są inne możliwości? Foto: instagram.com/healthpick

Antykoncepcja hormonalna do dziś pozostaje najskuteczniejszą metodą zapobiegania ciąży. Na wielu poziomach przewyższa efektywność działania prezerwatyw czy innych metod mechanicznych. Swoją wysoką skuteczność zawdzięcza kilku sferom działania: blokuje ona owulację, zmniejsza ruchliwość plemników w pochwie oraz zapobiega zagnieżdżaniu się zarodka.

Chociaż żadna antykoncepcja nie zapewnia stuprocentowej ochrony przed ciążą, metody hormonalne należą do najbardziej skutecznych. Środki oceniane wynikiem od 0 do 2 we wskaźniku Pearla (definicja poniżej) są uznawane (przy właściwym stosowaniu według zaleceń lekarza i ulotki!) za niemal niezawodne, a ich dobór zależy tylko od osobistych preferencji i szczególnych uwarunkowań zdrowotnych.

Rynek zapełniają coraz nowsze produkty, o których wiele słyszymy, ale… tak naprawdę nie wiemy do końca na czym polegają. Jakie hormonalne środki antykoncepcyjne są dostępne na rynku i jak bada się ich skuteczność?

Wskaźnik Pearla

Wskaźnik Pearla przedstawia liczbę niepożądanych ciąż, do których doszło w wyniku regularnego pożycia seksualnego u 100 par stosujących daną metodę antykoncepcji w okresie roku. Im mniejszą wartość przedstawia wskaźnik Pearla danej metody, tym bardziej jest ona skuteczna.

Pigułka

Skuteczna antykoncepcja to nie tylko pigułka – jakie są inne możliwości? Foto: Pixabay

To najpopularniejsza metoda hormonalna, z której korzystają miliony kobiet na całym świecie. Pigułka wymaga regularnego stosowania codziennie o tej samej porze przez 21 dni, kolejne 7 dni to przerwa. Niektóre produkty tego typu składają się z 21 pigułek antykoncepcyjnych i 7 pigułek placebo. Ich działanie jest takie same.

Pigułki mogą być jednofazowe (które dostarczają te same ilości tych samych hormonów w każdej pigułce) lub dwufazowe (tzw. sekwencyjne, które dostarczają innych hormonów w innych dniach cyklu). Istnieją jeszcze także jednoskładnikowe minipigułki, które zawierają niskie dawki jednego hormonu – progestagenu. Są one dobrym rozwiązaniem dla kobiet karmiących bądź mających problem z zakrzepicą.

Bardzo ważną różnicą między tymi pigułkami jest tzw. „margines błędu”: przy tradycyjnej pigułce jednofazowej producent dopuszcza maksymalnie 12-godzinne opóźnienie w zażyciu bez wpływu na skuteczność działania. Przy pigułkach dwufazowych dopuszczalne opóźnienie wynosi maksymalnie 6 godzin. Minipigułki należy przyjmować z największą dokładnością – w tym przypadku już opóźnienie do 3-4 godzin może spowodować zmniejszoną skuteczność.

Wskaźnik Pearla wynosi 0,2-0,5 w przypadku pigułki jednofazowej, 0,2-1,4 w przypadku pigułki dwufazowej i 1-3 w przypadku minipigułki.

Plaster

Skuteczna antykoncepcja to nie tylko pigułka – jakie są inne możliwości? Foto: instagram.com/vulvodyniaawareness

Środek ten należy zmieniać co tydzień o tej samej porze. W skład jednego zestawu wchodzą 3 plastry (4 tydzień to przerwa w stosowaniu). Metoda ta omija układ pokarmowy, dlatego na działanie plastra nie mają wpływu ewentualnie wymioty czy biegunki. Produkt ten może być jednak mniej skuteczny w przypadku kobiet o zwiększonej masie ciała i tkance tłuszczowej, gdyż hormony mogą słabiej przenikać do krwi przez skórę.

Plaster pozostaje skuteczny niezależnie od styczności z wodą (np. pod prysznicem czy na basenie) czy nieznacznego odklejania się brzegów, a także pęcherzyków powietrza na jego powierzchni. Miejsce przyklejenia dobiera się jednak w miejscach najmniej podatnych na zginanie (najczęściej są to pośladki, górne części ramion bądź okolice łopatek.

Dopuszczalnie opóźnienie w naklejeniu nowego plastra wynosi według producenta 12 godzin. Skuteczność przy prawidłowym stosowaniu wynosi 0,9 wg wskaźnika Pearla.

Krążek (pierścień) dopochwowy

Skuteczna antykoncepcja to nie tylko pigułka – jakie są inne możliwości? Foto: instagram.com/barrafemina

Krążek aplikuje się bezpośrednio do pochwy, gdzie hormony wchłaniają się bezpośrednio przez nabłonek. Pierścień tego typu wkłada się do pochwy i wyjmuje po 3 tygodniach o tej samej porze, w której został zaaplikowany. Po tym czasie następuje tygodniowa przerwa.

Bardzo rzadko zdarza się, aby był on wyczuwalny zarówno na co dzień jak i podczas stosunku. Metoda ta również omija układ pokarmowy, ale, w odróżnieniu od plastrów, odbywa się także niezależnie od ilości podskórnej tkanki tłuszczowej. Należy jednak pamiętać, że wszystkie hormonalne metody antykoncepcyjne stosowane u kobiet z nadwagą i otyłością znacznie zwiększają ryzyko zakrzepicy żylnej.

Skuteczność krążka wynosi przeciętnie 0,65 wg wskaźnika Pearla.

Spirala hormonalna

Skuteczna antykoncepcja to nie tylko pigułka – jakie są inne możliwości? Foto: instagram.com/rashtiwomenscare

Spirala (inaczej wkładka) domaciczna zakładana jest raz na kilka lat. Standardowo wykonana jest z plastiku z dodatkiem miedzi lub srebra, ale niekiedy również hormonów (wtedy mowa o spirali jako metodzie hormonalnej). Spirala polecana jest kobietom po porodzie, które nie planują ciąży przez najbliższe lata. 

Tradycyjne spirale działają plemnikobójczo (dzięki jonom miedzi), a także wywołują niewielki, niegroźny stan zapalny (bez obecności bakterii), co dodatkowo zmniejsza możliwość zagnieżdżenia się komórki w macicy. Wkładki hormonalne wyposażone są dodatkowo w pojemniczek z progestagenem, który wpływa na konsystencję śluzu w macicy, aby plemniki nie mogły się poruszać.

W zależności od rodzaju wkładki specjalnie dobranego przez lekarza, ich działanie może trwać od 3 do 10 lat. Środek ten zakładany jest wyłącznie w gabinecie, nie jest to metoda domowa.

Zastrzyk

Skuteczna antykoncepcja to nie tylko pigułka – jakie są inne możliwości? Foto: Pixabay

Powoduje niepłodność podobną do tej, jaka występuje u kobiet w ciąży. Zastrzyk antykoncepcyjny zawiera tylko jeden hormon (progestagen), który zatrzymuje owulację, a także, jak wiele innych metod, zmienia konsystencję śluzu, nie dopuszczając do zapłodnienia.

Zastrzyk szczególnie polecany jest karmiącym piersią, bo nie zawiera estrogenu, który hamuje laktację. Jest także wskazany dla kobiet, które nie mogą zażywać pigułek (np. z powodu problemów gastrycznych czy schorzeń wątroby).

Zastrzyk stosuje się raz na trzy miesiące w ciągu pierwszych 5 dni cyklu. Najbezpieczniej wykonywać zabieg w gabinecie lekarskim, chociaż są też kobiety, które decydują się na samodzielną aplikację (która wykonana nieumiejętnie może być bolesna).

Wskaźnik Pearla dla tej metody wynosi 0,2-0,5

Jak przygotować się do antykoncepcji hormonalnej?

Istotne jest aby przed rozpoczęciem stosowania jakiejkolwiek antykoncepcji hormonalnej skontaktować się z lekarzem i wykonać podstawowe badania ogólne (jak morfologia czy hormony) oraz ginekologiczne (cytologia i USG). Ważne jest, aby szczerze i dokładnie przedstawić lekarzowi swoją historię medyczną i ewentualne schorzenia – ukrycie ich może poskutkować tylko osłabioną skutecznością antykoncepcji bądź powikłaniami zdrowotnymi.