Badania profilaktyczne u kobiet

Poniżej przedstawiamy przegląd badań piersi, które każda kobieta powinna nie tylko znać, ale także wykonywać. Przeczytaj i przekonaj się jak ważna w walce z nowotworem jest profilaktyka.

Badanie piersi
Badanie piersi

80 procent kobiet wykrywa samodzielnie zmiany w piersiach. Należy badać piersi co miesiąc, najlepiej tydzień po menstruacji. Po menopauzie też trzeba badać się raz w miesiącu, np. w pierwszą sobotę. Średnia wielkość guza wykrywanego u kobiet, które nigdy same nie badały sobie piersi, wynosi 40 mm, a u tych, które co miesiąc wykonują samobadanie – 12 mm.

Ultrasonografia (USG)

To badanie piersi za pomocą ultradźwięków. USG można wykonać w dowolnym momencie cyklu miesiączkowego, ale lepiej jest zgłosić się na nie w pierwszej połowie cyklu. Pacjentce smaruje się najpierw jedną, a potem drugą pierś specjalnym żelem ułatwiającym przewodzenie sygnałów, a następnie przykłada się do nich kolejno głowicę aparatu, która połączona jest z komputerem. Na jego monitorze widać obraz tkanki piersiowej. Badanie to pozwala na wykrycie zmian wielkości ok. 5 mm i odróżnienie litego guzka od torbieli. Średnia wielkość guza wykrywanego u kobiet, które po raz pierwszy późno (po 40. roku życia) wykonują USG, wynosi 10 mm, a u tych, które regularnie wykonują badanie – 5 mm.

Mammografia

To prześwietlenie piersi małą dawką promieni rentgenowskich. Najpierw jedną, a potem drugą pierś układa się na specjalnej płycie i dociska drugą płytą. Następnie badaną pierś ustawia się w płaszczyźnie ukośnej i prześwietla. Wynik badania otrzymuje się w postaci zdjęcia na kliszy. Tradycyjna mammografia pozwala na wykrycie guzków, które mają zaledwie 3 mm średnicy. Mammografia cyfrowa (obraz pozostaje w pamięci komputera) jest bardziej precyzyjna – dzięki niej można wykryć zmiany mniejsze niż 1 mm. Średnia wielkość guza wykrywanego u kobiet, które po raz pierwszy późno (po 50. roku życia) wykonują mammografię wynosi 6 mm, a u tych, które regularnie wykonują mammografię – 3 mm.

Biopsja cienkoigłowa lub gruboigłowa

Z guza pobiera się komórki i bada pod mikroskopem, aby przekonać się, czy są wśród nich komórki nowotworowe.

Biopsja mammotomiczna

Mammotom pobiera z piersi tkankę, która pozwala na bezbłędną ocenę histopatologiczną. Zabieg prowadzony jest pod kontrolą rentgena i komputera. Igła do biopsji ma boczne wycięcie, przez które pobiera się wycinki. Mammotom wciąga badany fragment do wnętrza igły. Mechanizm umieszczony w niej zasysa go i przenosi do specjalnego pojemniczka. Lekarz obraca igłę i dokonuje kolejnego pobrania tkanki, którą można wziąć z dowolnego miejsca guza. Obracając igłą można pobrać około 2 cm sześciennych materiału tkankowego.

Genetyczne badania DNA

Dzięki genetycznym badaniom DNA można wcześnie wykryć zagrożenie dziedzicznym rakiem piersi, a także jajnika i jelita grubego. 10-12 procent przypadków nowotworów piersi ma podłoże genetyczne. W ostatnich latach wykryto geny raka piersi BRCA 1, BRCA-2, BRCA-3 i p53. Obecność dwóch mutacji w genie BRCA-1 i jednej w genie BRCA-2 powoduje wzrost o około 56 procent ryzyka zachorowania na raka piersi. Kobiety, w rodzinach których występują dziedziczne nowotwory, mogą zrobić badania DNA
w genetycznych poradniach onkologicznych.

Metody terapii

Po wykonaniu specjalistycznych badań lekarz ocenia, w jakim stadium zaawansowania jest nowotwór piersi. Od tej oceny zależy potem sposób leczenia raka.

I. Chirurgia

operacja oszczędzająca pierś np. tumorektomia – polega na usunięciu samego guza.
W Polsce do takiej terapii kwalifikuje się od dziesięciu do dwunastu proc., czyli około tysiąca dwustu kobiet rocznie. Szanse leczenia tą metodą są największe, kiedy guz piersi ma wielkość do 2 cm. Podczas tzw. operacji oszczędzającej, wycina się sam guz wraz
z marginesem otaczających go zdrowych tkanek oraz wykonuje biopsję węzłów chłonnych pachowych, aby sprawdzić, czy nie są zaatakowane przez nowotwór. Po tumorektomii stosuje się radioterapię. Czasem zaleca się hormonoterapię.
operacja radykalna (mastektomia). Wskazana, jeżeli guz jest umiejscowiony
w centralnej części piersi, jest duży lub wieloogniskowy. Dodatkowo zaleca się również chemio- lub radioterapię.

II. Radioterapia

  • po usunięciu guza
  • węzłów chłonnych
  • paliatywna (przerzuty)

III. Hormonoterapia

  • wyłącznie w przypadku obecności w komórkach guza receptorów estrogenowych i/ lub progestronowych
  • jako leczenie uzupełniające (adiuwatowe) po zabiegu chirurgicznym, czasami również przed leczeniem operacyjnym (hormonoterapia neoadiuwatowa)

IV. Chemioterapia

indywidualna decyzja w zależności od wskazań.

Statystyki

Wiek   Samobadanie  Badanie lekarskie   Mammografia

20-40     co miesiąc    co 36 miesięcy          nie
40-49     co miesiąc    co 12 miesięcy          nie*
pow. 49  co miesiąc    co 12 miesięcy      co 12-24 miesięcy

* w grupie kobiet między 40-49 rokiem życia należy zebrać dokładny wywiad rodzinny, uzyskać informacje na temat objawów oraz czynników ryzyka i decyzję o rozpoczęciu badań mammograficznych wykonywanych co
12-24 miesiące uzależnić od przedyskutowania z zainteresowanymi ewentualnych korzyści i ryzyka.