Mowa jest ważna w życiu człowieka. Jej rozwój jest kilkufazowy. W dużym stopniu zależy od otoczenia dziecka. Konieczne jest więc przestrzeganie kilku reguł.
Mowa dziecka – etapy
Od chwili narodzin dziecka doświadcza ono wielu nowych bodźców i poznaje świat. Jest to czas, gdy chłonie mnóstwo wiedzy i zaczyna naśladować zachowania innych osób z najbliższego otoczenia. W miarę rozwoju zdobywa także umiejętność mówienia.
Mowa dziecka kształtuje się kilkuetapowo. Rozpoczyna się już w okresie prenatalnym. Zaczynają formować się narządy mowy, a także jej ośrodek (mózg wraz z nerwami). W tym okresie maluch zaczyna także słyszeć – jest to jeden z elementów, który odpowiada za prawidłowy jej rozwój. Dzieje się to już w 4. miesiącu życia płodu. Wielu przyszłych rodziców decyduje się na puszczanie muzyki jeszcze nienarodzonemu dziecku. Ciężarna kobieta w późniejszym okresie ciąży może wyczuć intensywniejsze ruchy płodu.
Zaraz po przyjściu na świat dziecka, zaczyna ono wydawać pierwsze dźwięki. Jest to przede wszystkim płacz i krzyk. To nie tylko ukazywanie emocji, lecz również jeden z etapów rozwoju. Pomiędzy 3. a 6. miesiącem życia zaczyna wymawiać głoski. Następnie przychodzi czas na jeden z ulubionych etapów każdego rodzica – gaworzenie. Często formuje wtedy niezrozumiałe dla siebie sylaby. Około pierwszego roku życia wypowiada pierwsze słowo.
Dopiero po tych etapach dziecko próbuje powtarzać słowa. Z czasem łączy je w proste zdania, jak: „tata daj”. To w tym okresie synek lub córka zaczynają tworzyć własne nazwy dla rożnych przedmiotów. Najlepiej je znają rodzice. Często nie przypominają one oryginalnych wyrazów. Pocieszeniem może być fakt, że z czasem wyrosną z tego. Dopiero w wieku 2 lat rozpoczyna się okres formułowania pełnych zdań.
Rodzice muszą śledzić, jak ten rozwój przebiega. Niepokój powinno wzbudzić, gdy te etapy pojawiają się z dużym opóźnieniem lub jeśli dziecko nie reaguje na głośne dźwięki. Może oznaczać to zaburzenie np. słuchu. Konieczna jest wtedy konsultacja ze specjalistą.
Jak rozmawiać z małym dzieckiem?
Największa odpowiedzialność za prawidłowy rozwój mowy dziecka ciąży na rodzicach. Wystarczy zastosować się do kilku rad, by uniknąć wizyt u logopedy w przyszłości.
Przede wszystkim do dziecka należy jak najwięcej mówić serdecznym tonem. To sprzyja szybszej nauce. Warto zadbać, by wypowiadać słowa powoli i wyraźnie. Jednym z największych błędów dorosłych ludzi jest zmiękczanie mowy. Często robimy to nieświadomie. Pamiętaj, że dziecko chłonie mnóstwo wiedzy i nawyków. Jego język musi wyćwiczyć się. Jeśli tego prawidło nie zrobi, konieczna może być wizyta u logopedy. Jest to przede wszystkim czasochłonne, ale także generuje koszty. Ponadto nie wystarczy raz w tygodniu pojechać do specjalisty, z dzieckiem trzeba ćwiczyć w domu i je poprawiać. Jeśli jednak rodzic sam źle się wysławia, będzie to dużo trudniejsze.
Dobrym sposobem jest rozmawianie z maluchem twarzą w twarz. Dzięki utrzymywaniu kontaktu wzrokowego, może on zaobserwować układ ust i języka podczas wypowiadania słów dorosłego. To pomoże w jego rozwoju. Warto również dziecku śpiewać i czytać. Dostarczanych jest wtedy mnóstwo bodźców dźwiękowych.
Dobrą radą jest nauka odgłosów zwierząt lub naśladowanie szumu np. wiatru. Wartościowe są też zabawy, w których dziecko ma klaskać lub powtarzać różne dźwięki.
Dużym błędem jest uczenie dziecka leworęcznego pisania prawą ręką. Może to wpłynąć na funkcjonowanie mechanizmu mowy. W konsekwencji zacznie się jąkać.
