Muzeum Powstania Warszawskiego we współpracy z Teatrem Wielkim Operą Narodową realizuje pierwszą w Polsce off-operę o kobietach, które miały odwagę iść pod prąd – graną na trzech scenach na świeżym powietrzu równocześnie. Bohaterkami spektaklu „D’ARC” w reżyserii Krystiana Lady są trzy kobiety, które połączył cel większy niż życie i udział w walce o ideę, która rozpaliła całą generację. W projekt zaangażowały się wybitne artystki polskiego kina i sceny operowej, m.in. Agnieszka Grochowska, Dobrawa Czocher i Gabriela Legun.
„D’ARC” według koncepcji i w reżyserii Krystiana Lady to współczesna opera rozpisana na trzy plany czasowe oraz sny, w których spotykają się bohaterki tej opowieści: Joan – fotografka z Paryża, córka polskich emigrantów; Joanna – warszawska wiolonczelistka, a zarazem Powstańczyni, oraz Giovanna – francuska bohaterka narodowa, Dziewica Orleańska. Tym, co łączy postaci tej historii, jest odwaga, by iść pod prąd w imię wyższego celu, nie bacząc na własne bezpieczeństwo.
„D’ARC” to próba opowiedzenia o innym rodzaju heroizmu. Gdy mówimy o wojnie, zwykle myślimy o chłopcach na barykadach z bagnetami w dłoniach i ludziach, którzy oddają swoje lub odbierają czyjeś życie. Nie mówimy o kobietach czuwających przy kuchniach, które zasypuje gruz zbombardowanych budynków, czy tych, które tną prześcieradła i robią z nich bandaże dla rannych. Bardzo mało mówimy o tych, którzy życie – swoje i innych – codziennie podtrzymują na przekór wojennej rzeczywistości. Dla tego rodzaju heroizmu pomniki muszą być budowane nie z marmuru albo żelaza, ale ze słów albo z wosku – z czegoś, co może być wielokrotnie na nowo kształtowane i formowane. Spektakl „D’ARC” jest moim sposobem na wystawienie takiego pomnika dla wrażliwości i idei podtrzymywania życia – mówi Krystian Lada, pomysłodawca i reżyser opery.
Podczas jednego wieczoru, podążając za bohaterkami „D’ARC”, widzowie odwiedzą Paryż 2024 roku, Warszawę roku 1944 oraz Rouen w 1429 roku. Po świecie, który był, który jest, i tym, który zdarza się tylko w snach, oprowadzą: wiolonczelistka Dobrawa Czocher jako Joanna, aktorka Agnieszka Grochowska w roli Joan, sopranistka Gabriela Legun jako Giovanna oraz baryton Szymon Komasa jako Anioł Historii. Autorami libretta do opery zostali wielokrotnie nagradzani autorzy: Anka Herbut i Łukasz Barys. Ich teksty bazują na motywach z pamiętników artystów uczestniczących w Powstaniu Warszawskim oraz historii Joanny d’Arc.
Spektakl wielu sztuk
Każda bohaterka to inna historia, inny czas i miejsce – nie tylko w opowieści, ale także w przestrzeni muzeum. To charakterystyczny zabieg dla sztuki site-specific, gdzie tradycyjną scenę zastępuje wykorzystanie często niekonwencjonalnych przestrzeni. „D’ARC” jest pierwszą w Polsce off-operą o kobietach, które nie bały się iść pod prąd, graną na trzech scenach na świeżym powietrzu w tym samym momencie. Krystian Lada, polski reżyser, który od lat współpracuje z najważniejszymi operami w Belgii, Holandii, Szwajcarii i Niemczech, chętnie umieszcza akcję swoich sztuk w nietypowych miejscach – w halach produkcyjnych, budynkach opuszczonych szpitali czy na miejskich placach. Nie inaczej jest w przypadku opery „D’ARC”, która rozgrywa się nie tylko w przestrzeni muzeum, ale także w muzealnym Parku Wolności i pobliskich kamienicach, dzięki czemu warszawska Wola staje się portalem do przeszłości i przyszłości. Widz jest stale zanurzony w historii – nie ogląda opery z widowni, a przemieszcza się między scenami, przy czym każde przejście jest istotnym elementem sztuki.
Opera „D’ARC” to podróż przez muzyczne i teatralne konwencje, w ramach której twórcy eksperymentują z formą, strukturą i przestrzenią. W jednym projekcie spotkali się aktorzy, tancerze, kompozytorzy, śpiewacy i muzycy – w sumie na kilku scenach występuje ponad 40 artystów. Kobiety stanowią ich dużą część.
Możliwość zagrania Joanny ma dla mnie podwójne znaczenie: nie tylko gram za pomocą dźwięków, ale też mam okazję zaprezentować ją jako aktorka, co jest dla mnie zupełnie nową rolą – mówi Dobrawa Czocher, kompozytorka i wiolonczelistka, odtwórczyni jednej z głównych ról w spektaklu. – Joanna jest młodą, ambitną kobietą – jej ambicje wiążą się z tym, że chce być koncertującą wiolonczelistką. Bardzo kocha muzykę, ale przyszło jej żyć w takich trudnych czasach w naszym kraju. Joanna jednak postanawia nie rezygnować z siebie i ze swoich marzeń, i tą muzyką, która daje jej jakąś strukturę i siłę, próbuje stoczyć swoją wewnętrzną walkę. Tu pojawia się pytanie, czy ona to swoje marzenie będzie w stanie spełnić, ale to pozostawiam już widzom do interpretacji.
Widzowie będą mieli okazję usłyszeć premierowo utwór „Opowieść Joanny – Sonata w jednej części na wiolonczelę solo” skomponowany specjalnie na potrzeby sztuki przez Dobrawę Czocher, kompozytorkę i wiolonczelistkę, której kariera w ostatnich latach nabrała szalonego tempa. W scenie rozgrywającej się w muzealnym Parku Wolności jedna z najwybitniejszych młodych sopranistek polskiej sceny operowej Gabriela Legun zaśpiewa arię Verdiego w interpretacji Rafała Ryterskiego. W kulminacyjnej scenie spektaklu, w której w Sali pod Liberatorem spotykają się trzy bohaterki, zespół 10 wiolonczelistek w wieku od 10 do 70 lat wykona utwór Juliusa Eastmana „The Holy Presence of Joan d’Arc”.
Zobacz to na własne oczy
Opera „D’ARC” składa hołd naszym przodkom – kobietom i mężczyznom, którzy 80 lat temu stanęli do walki o wolność przyszłych pokoleń. Muzeum Powstania Warszawskiego już od 20 lat pielęgnuje pamięć o tych 63 dniach w 1944 roku, które na zawsze zmieniły bieg historii. Premiera opery odbędzie się 1 sierpnia, w rocznicę wybuchu powstania.
