O cukrzycy słyszy się dużo. Zresztą nic dziwnego, bo ta choroba cywilizacyjna z każdym dniem stanowi coraz większy problem nie tylko dla poszczególnych jednostek, ale i społeczeństwa. W Europie cierpi na nią już około 61 milionów osób, w skali światowej aż 537 milionów[1]. Szacuje się, że koszty medyczne związane z cukrzycą wyniosły w 2021 roku około 966 miliardów dolarów amerykańskich. Edukacja i świadomość o insulinooporności jest jednak dużo mniejsza, mimo że zaburzenie to często prowadzi właśnie do cukrzycy. Warto więc dowiedzieć się, czym tak naprawdę jest insulinooporność.
Małe co nieco o insulinie
Żeby zrozumieć insuliooporność, a także cukrzycę, należy najpierw zaznajomić się z samą insuliną. Jest to produkowany przez trzustkę hormon, który ma kluczowe znaczenie w metabolizmie węglowodanów. Cukrzyca jest najczęściej wynikiem zaprzestania syntezy insuliny w organizmie bądź jej nieprawidłowego działania. Dlatego chorzy na cukrzycę często przyjmują produkowaną przez firmy farmaceutyczne insulinę z zewnątrz, najczęściej podskórnie.
Czym jest insulinooporność?
Insulinooporność, jak sama nazwa wskazuje, charakteryzuje się zmniejszoną wrażliwością tkanek organizmu na insulinę. Oznacza to, że chociaż ilość insuliny we krwi jest prawidłowa, a nawet zawyżona, to mięśnie czy wątroba nie mogą jej przyswoić i odpowiednio wykorzystać. To prowadzi do wzmożonej pracy trzustki, która stara się wyprodukować więcej insuliny, aby zapobiec hiperglikemii, czyli zawyżonemu poziomowi cukru we krwi. Często w wyniku tego błędnego koła rozwija się cukrzyca typu 2. Ta najczęstsza postać cukrzycy u wielu pacjentów zaczyna się właśnie od insulinooporności, która doprowadza trzustkę do granic możliwości, aż w końcu ta nie jest w stanie produkować wymaganych przez organizm ogromnych ilości hormonu. W najgorszych wypadkach może dojść do uszkodzenia tego organu i całkowitego zaprzestania produkcji insuliny.
Nie tylko cukrzyca
Chociaż potencjalna cukrzyca typu 2 jest najlepiej znanym skutkiem insulinooporności, nie jest to jedyne schorzenie, do którego zaburzenie to może prowadzić. Wraz z uodparnianiem się tkanek na działanie hormonu insuliny wzrasta ryzyko rozwoju miażdżycy oraz innych chorób sercowo-naczyniowych. Wśród innych powikłań znajdują się też niealkoholowe stłuszczenie wątroby, niewydolność nerek czy zespół policystycznych jajników.
Jak rozpoznać insulinooporność?
Na świecie aż 541 milionów dorosłych zmaga się na co dzień z insulinoopornością. 2,4 miliony z nich żyje w Polsce. Pomimo tego sposoby prewencji czy rozpoznania tego zaburzenia nie są szeroko znane. Do jego częstych objawów należą brak energii, senność, napady ogromnego głodu, przybieranie na wadze pomimo braku zmian w diecie, spadek koncentracji, nadciśnienie, obniżenie nastroju. Są to symptomy, które łatwo jest jednak przypisać również innym chorobom, a nawet sytuacjom życiowym, takim jak stresujący okres w pracy czy egzaminy na studiach. Dlatego warto jest się regularnie badać i sprawdzać poziom stężenia glukozy we krwi.
Profilaktyka
Ważne jest, aby wystrzegać się czynników ryzyka, mogących doprowadzić do insulinooporności. Nadmiar tkanki tłuszczowej na brzuchu w nadwadze i otyłości jest częstą przyczyną schorzenia. Poza tym brak lub niewystarczająca ilość aktywności fizycznej, niezdrowa dieta bogata w cukry proste oraz wysokokaloryczne, przetworzone posiłki oraz używki, takie jak alkohol i papierosy zawyżają szanse zapadnięcia na to zaburzenie. Także niektóre leki potrafią przyczynić się do insulinoodporności – w tym przypadku należy skontaktować się z lekarzem prowadzącym i przedyskutować skutki uboczne oraz spróbować znaleźć zamiennik.
Jak leczyć insulinooporność?
W przypadkach, gdy za insulinoodpornością stoi nadmiar tkanki tłuszczowej, pozbycie się go i odbudowanie tkanki mięśniowej często rozwiązuje problem. Nie zawsze będzie to jednak wystarczające rozwiązanie. W leczeniu tego zaburzenia jednym z najważniejszych czynników jest jedzenie. W menu pacjenta muszą zajść zmiany. Lekarz bądź dietetyk zalecą utrzymanie zdrowej, zbilansowanej diety, uzupełnianej codzienną aktywnością fizyczną. Takie modyfikacje mogą znacząco pomóc w poprawie wrażliwości na insulinę. Poza tym pacjent, zależnie od przypadku, może dostać od lekarza receptę na leki bądź suplementy.
Źródła:
[1]International Diabetes Federation, IDF Diabetes Atlas.
