Słońce odgrywa niezwykle ważną rolę w naszym życiu – wpływa na samopoczucie, reguluje rytmy dobowe, a przede wszystkim odpowiada za produkcję witaminy D3, niezbędnej dla zdrowia kości, układu odpornościowego i wielu procesów metabolicznych. Jednak promieniowanie słoneczne to nie tylko korzyści, ale i poważne zagrożenia, szczególnie jeśli chodzi o nasze oczy. Coraz częściej pojawia się zjawisko zwane sun gazing – praktyka wpatrywania się w słońce, która według jej zwolenników ma przynosić szereg korzyści zdrowotnych. Jednak czy takie patrzenie w słońce jest bezpieczne dla wzroku? Przyjrzyjmy się temu dokładniej.
Czym jest sun gazing i dlaczego budzi kontrowersje?
Sun gazing to praktyka polegająca na celowym wpatrywaniu się w tarczę słoneczną, najczęściej o wschodzie lub zachodzie słońca, gdy światło jest mniej intensywne i zawiera mniej szkodliwego promieniowania ultrafioletowego (UV). Zwolennicy sun gazingu twierdzą, że ma to wpływ na poprawę zdrowia psychicznego, dodanie energii oraz uspokojenie umysłu. Jednak z punktu widzenia okulistyki jest to metoda budząca wiele obaw.
Patrzenie bezpośrednio w słońce, nawet przez krótki czas, może prowadzić do poważnych uszkodzeń oczu. Promieniowanie ultrafioletowe oraz światło widzialne o dużej intensywności mogą uszkodzić delikatne struktury oka, zwłaszcza siatkówkę, co może mieć konsekwencje na całe życie.
Jak słońce wpływa na oczy?
Promieniowanie słoneczne, zwłaszcza w zakresie UV, jest jednym z głównych czynników uszkadzających narząd wzroku. Do najczęstszych problemów wynikających z nadmiernej ekspozycji na słońce należą:
Fotokeratitis (słoneczne oparzenie rogówki) – bolesne zapalenie powierzchni oka, które powstaje na skutek krótkotrwałej ekspozycji na intensywne światło UV. Objawia się zaczerwienieniem, bólem, łzawieniem i uczuciem obecności ciała obcego w oku.
Zaćma – choroba soczewki oka, której rozwój może być przyspieszony przez nadmierną ekspozycję na promieniowanie UV, prowadząca do stopniowego pogorszenia widzenia.
Zwyrodnienie plamki żółtej – choroba siatkówki, której ryzyko wzrasta pod wpływem promieniowania UV i silnego światła widzialnego, może skutkować trwałą utratą wzroku w centralnym polu widzenia.
Fototoksyczne i fotoalergiczne reakcje – niektóre leki lub substancje mogą zwiększać wrażliwość oczu na światło słoneczne, co dodatkowo podnosi ryzyko uszkodzeń.
Dlaczego patrzenie bezpośrednio w słońce jest niebezpieczne?
Bezpośrednie wpatrywanie się w słońce prowadzi do bardzo silnego skupienia promieni świetlnych na siatkówce, co może spowodować jej uszkodzenie – zjawisko nazywane retinopatią słoneczną. Uszkodzenia siatkówki często są nieodwracalne i mogą prowadzić do trwałej utraty wzroku. Wiele osób nie odczuwa bólu podczas patrzenia w słońce, więc nie zdają sobie sprawy z ryzyka, które się z tym wiąże.
Czy są godziny, kiedy sun gazing jest bezpieczniejszy?
Według zwolenników sun gazingu najbezpieczniejszym czasem na wpatrywanie się w słońce jest czas tuż po wschodzie i tuż przed zachodem – wtedy promienie słoneczne mają mniejszą intensywność i niższe stężenie promieni UV. Jednak nawet wtedy ekspozycja na światło słoneczne jest ryzykowna dla oczu i może powodować uszkodzenia. Brak jest naukowych dowodów potwierdzających, że patrzenie w słońce o tych porach jest całkowicie bezpieczne lub przynosi trwałe korzyści zdrowotne dla wzroku.
Jak chronić oczy przed szkodliwym działaniem słońca?
Bezpieczne korzystanie ze słońca to przede wszystkim ochrona oczu przed promieniowaniem UV, zwłaszcza w sezonie letnim i w godzinach największego nasłonecznienia (10:00–15:00). Oto podstawowe zasady:
Okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV – powinny blokować 100% promieni UVA i UVB. Należy wybierać modele oznaczone certyfikatem jakości i odpowiednią kategorią filtrów.
Nakrycie głowy z daszkiem lub rondem – pomaga dodatkowo chronić oczy i okolice twarzy.
Unikanie bezpośredniego patrzenia w słońce – nawet przy zachodzie czy wschodzie.
Krople do oczu z filtrem UV – stanowią dodatkową ochronę, szczególnie dla osób spędzających dużo czasu na zewnątrz.
Regularne badania okulistyczne – szczególnie dla osób, które przebywają dużo na słońcu lub praktykują sun gazing.
Kto jest szczególnie narażony na uszkodzenia wzroku od słońca?
Osoby o jasnych tęczówkach (zielonych, szarych, niebieskich) mają mniejszą naturalną ochronę przed promieniowaniem UV.
Dzieci i młodzież – ich oczy są bardziej wrażliwe, a szkody mogą być kumulatywne przez lata.
Osoby przyjmujące leki światłouczulające.
Osoby pracujące na zewnątrz lub uprawiające sporty na świeżym powietrzu.
Słońce jest źródłem wielu korzyści dla naszego zdrowia, ale należy pamiętać o potencjalnych zagrożeniach, zwłaszcza dla oczu. Sun gazing – czyli celowe wpatrywanie się w słońce – wiąże się z ryzykiem poważnych uszkodzeń wzroku i nie jest zalecany przez specjalistów. Zamiast tego warto chronić oczy odpowiednimi okularami przeciwsłonecznymi, unikać bezpośredniego patrzenia na słońce i dbać o regularne badania okulistyczne. Tylko wtedy słońce może działać na nas korzystnie, bez szkody dla naszego wzroku.
