Nowe uprawnienia Prezesa UOKiK – co oznaczają dla przedsiębiorców?

Kilka miesięcy temu opublikowano projekt nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Skupia się on głównie na nowych uprawnieniach Prezesa UOKiK. Czy przedsiębiorcy mają powody do obaw?

Nowe uprawnienia Prezesa UOKiK – co oznaczają dla przedsiębiorców?

Postępująca inflacja prawa, która trwa już od dłuższego czasu, sprawia, że obszar ochrony konkurencji i konsumentów powoli staje się przedmiotem nowych regulacji. Dzieje się tak nie tylko na gruncie polskim, ale i europejskim. W związku z tym pojawiło się najnowsze rozporządzenie CPC zobowiązujące państwa członkowskie UE do wskazania organu, któremu zostaną przyznane stosowne kompetencje dotyczące ochrony konkurencji i konsumentów. W kraju nad Wisłą nowe prerogatywy uzyska Prezes UOKiK.

Ochrona konsumentów stanowi w dzisiejszym świecie coraz większe wyzwanie, z uwagi na zmiany zachodzące w obrocie gospodarczym. Rozwój nowoczesnych technologii i związana z nim postępująca cyfryzacja gospodarki (…), oprócz korzyści, przynosi również zagrożenia dla sytuacji konsumentów – tłumaczyła Rada Ministrów, uzasadniając nowelizację ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Co do tej pory mógł Prezes UOKiK?

Dotychczas Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zajmował się przede wszystkim prowadzeniem postępowań, a także wydawaniem decyzji w szeregu spraw dotyczących praktyk ograniczających konkurencję, koncentracji przedsiębiorców, uznania postanowień wzorca umowy za niedozwolone oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Do jego kompetencji należało również prowadzenie badań stanu koncentracji gospodarki oraz zachowań rynkowych przedsiębiorców. Po nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes UOKiK dostanie natomiast nowe uprawnienia, które zasadniczo można podzielić na cztery kompetencje.

Nowe prerogatywy: szerszy dostęp do informacji posiadanych przez organy publiczne

Według twórców projektu nowelizacji obecne ustawowe zobowiązanie organów administracji publicznej do udostępniania Prezesowi UOKiK posiadanych przez nich istotnych informacji na potrzeby toczących się postępowań nie jest wystarczające. Dlatego też nowe kompetencje zakładają, że Prezes będzie mieć wgląd we wszelkie dane dotyczące przepływów środków finansowych oraz osób w nie zaangażowanych. Celem takiego rozszerzenia uprawnień ma być zwiększenie wykrywalności naruszeń i ogólnie zapewnienie bezpieczeństwa zbiorowym interesom konsumentów.
W treści uzasadnienia dotyczącego omawianej zmiany opisano aferę Getback. Twórcy nowelizacji twierdzą, że rozwiązywanie podobnych przypadków stanie się znacznie prostsze, gdy Prezes UOKiK będzie mógł dysponować instrumentami, pozwalającymi na uzyskanie informacji dotyczących przepływów finansowych między rachunkami.

Nowe prerogatywy: zakup kontrolowany

Do tej pory UOKiK kontrolował przedsiębiorców poprzez wykorzystywanie instytucji ”tajemniczego klienta”, niemniej taka osoba nie mogła dokonać faktycznego zakupu lub zrealizować określonej transakcji. Zmiana ma polegać na tym, że kontrolerzy otrzymają możliwość pełnego skorzystania z oferowanych usług z zastosowaniem ukrytej lub przybranej tożsamości, posługując się fałszywymi dokumentami. Ich wykonanie będzie leżeć w gestii ABW. Do tej pory możliwość ta przysługiwała jedynie Policji, Straży Granicznej i służbom specjalnym. Teraz do tego grona dołączy również UOKiK.

Nowe prerogatywy: ingerencja w strony internetowe

Ta zmiana najbardziej niepokoi przedsiębiorców, w szczególności tych, którzy rozwijają swoją działalność za pośrednictwem Internetu. Prezes UOKiK będzie mógł nakazać wykonanie określonych czynności względem danej strony web. Jakich? Ich katalog jest w zasadzie nieograniczony. Twórcy nowelizacji ustawy wymieniają trzy z potencjalnych działań, ale są to tylko przykłady. Oznacza to, że UOKiK będzie mieć pełną kontrolę nad czynnościami względem stron internetowych przedsiębiorców.
Możliwości, jakie wymienia ustawodawca, są wyjątkowo jaskrawe. Pierwsza z nich to nakazanie zamieszczenia ostrzeżenia dla konsumentów wchodzących na daną stronę. Kolejna czynność, która może zostać nakazana przez Prezesa UOKiK, to polecenie usunięcia treści lub ograniczenia dostępu do określonej usługi. Najgorsze jednak przed nami.
Trzecia z potencjalnych decyzji, które będzie mógł wydać Prezes UOKiK, to nakaz usunięcia domeny. Wykonanie tego polecenia może mieć tragiczne skutki dla wielu przedsiębiorców, a szczególnie tych, którzy swój biznes prowadzą w całości w Internecie.
Uzasadnieniem poprawek ma być fakt, że w obecnych czasach, gdy działalność online jest tak rozpowszechniona, trudniej jest interweniować w przypadku naruszeń. Szybka reakcja UOKiK na łamanie zasad przez przedsiębiorców ma zniwelować powstawanie negatywnych rezultatów dla zbiorowych interesów konsumentów.

Nowe prerogatywy: przeszukania z prawdziwego zdarzenia

Wśród proponowanych uprawnień nie zabrakło wprowadzenia dodatkowych możliwości dla Prezesa UOKiK w zakresie przeszukań w siedzibach sprawdzanych przedsiębiorców. Do tej pory mógł on jedynie zwrócić się do podmiotu o udostępnienie oznaczonych dokumentów, jednak nie zawsze przynosiło to zamierzone efekty. Wyjątek, w którym dopuszczalne było przeszukanie, to postępowanie antymonopolowe. Po wprowadzeniu zmian Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów otrzyma prerogatywy pozwalające mu na nieograniczone niczym przeszukania pomieszczeń oraz rzeczy w przypadku podejrzeń, że interesujące go przedmioty w tym miejscu się znajdują.