Dla kogo leki biologiczne?
Leki biologiczne stanowią nową grupę leków, które rozwinęły się dzięki coraz lepszemu poznaniu immunopatogenezy wielu chorób oraz postępowi biotechnologii. Duże zainteresowanie lekami biologicznymi w dermatologii związane jest z brakiem dobrego wyniku leczenia u niektórych chorych cierpiących na ciężkie i przewlekłe choroby skóry. Poszukiwane są nowe metody skutecznego leczenia, które poprawią również jakość życia pacjentów bez ryzyka wystąpienia ciężkich powikłań, takich jak np. uszkodzenie wątroby, nerek czy szpiku.
Początki
Terapia biologiczna została zapoczątkowana prawie 100 lat temu. Pierwszym lekiem biologicznym wprowadzonym na rynek farmaceutyczny, była insulina. Początkowo pochodzenia zwierzęcego, następnie w latach 70 XX wieku udało się zsyntetyzować insulinę ludzką. Kolejnym lekiem wprowadzonym do lecznictwa w 1985 r. był hormon wzrostu, stosowany w przypadku jego niedoboru. Następnie leki biologiczne zaczęto stosować w innych dziedzinach medycyny, takich jak: transplantologia, hematologia, kardiologia, onkologia, gastroenterologia oraz reumatologia. W lecznictwie dermatologicznym zastosowanie czynników biologicznych ma niedługą historię. Chociaż próby leczenia niektórych chorób skóry trwają od lat 90. XX wieku, to pierwsze leki do terapii łuszczycy plackowatej zostały zarejestrowane w Stanach Zjednoczonych i Europie dopiero w 2003 r.
Leki biologiczne posiadają budowę białek. Podane doustnie mogłyby ulec degradacji w przewodzie pokarmowym. Z tego powodu podawane są w postaci iniekcji dożylnych, domięśniowych lub podskórnych.
Zastosowanie
Leki biologiczne wpływają na układ odpornościowy, działając immunosupresyjnie (hamowanie procesu wytwarzania przeciwciał i komórek odpornościowych) lub immunostymulująco (działanie odwrotne). Główne kierunki działania leków biologicznych to:
- blokowaniu białek prozapalnych,
- hamowaniu aktywności limfocytów T,
- hamowaniu migracji komórek zapalnych, głównie limfocytów T, z węzłów chłonnych do krążenia i przez śródbłonki naczyń do skóry,
- przywracaniu równowagi Th1/Th2.
Jednym słowem hamowanie aktywności, migracji i zaburzeń równowagi białek odpowiedzialnych za pobudzanie procesu zapalnego. W dermatologii leki biologiczne mają zastosowanie w najpoważniejszych chorobach, gdzie często wyczerpują się możliwości standardowej farmakoterapii. Łuszczyca zwykła, stawowa, pęcherzyca i atopowe zapalenie skóry, to obecnie najczęściej leczone biologicznie choroby.
Wiele chorób-jedno rozwiązanie
Aktualnie prowadzone są liczne badania nad skutecznością leków biologicznych w takich chorobach skóry, jak:
- zespół Sneddona–Wilkinsona,
- choroba Behçeta,
- ziarniniak obrączkowaty,
- łupież czerwony mieszkowy (pityriasis rubra pilaris),
- twardzina układowa,
- toczeń układowy,
- sarkoidoza,
- ostra reakcja przeszczep przeciw gospodarzowi (aGVHD),
- ziarniniak Wegenera,
- zespół SAPHO (synovitis, acne, pustulosis, hyperostosis osteitis syndrome),
- toksyczna nekroliza naskórka czy trądzik odwrócony.
Rozwój terapii biologicznych w dermatologii jest nieunikniony. Już obecnie na podstawie wielu badań potwierdzono ich skuteczność i bezpieczeństwo w leczeniu niektórych dermatoz o ciężkim i przewlekłym przebiegu. Pacjenci podkreślają przede wszystkim znaczną poprawę jakości ich życia. Aktualnie istotną barierą w stosowaniu tego rodzaju leczenia jest koszt terapii, który waha się w granicach 80 000 –100 000 zł na rok.
Artykuł Dr Bartosza Pawlikowskiego, specjalisty dermatologii i wenerologii, Klinika Pawlikowski, www.klinikapawlikowski.pl
