Jury doceniło jej wybitne badania w dziedzinie zanieczyszczenia powietrza oraz jego wpływu na zdrowie człowieka i środowisko. Efekty jej pracy naukowej i rekomendacje są wdrażane w praktyce, by zapewnić wszystkim czyste powietrze. Profesor Lidia Morawska została nagrodzona za wybitny wkład w poprawę jakości powietrza oraz zrozumienie jej wpływu na zdrowie człowieka i środowisko. Praca prof. Morawskiej dostarcza dogłębnego wglądu w źródła zanieczyszczenia powietrza, zachodzące procesy fizyko-chemiczne i przemiany cząstek unoszących się w powietrzu, a także losy zanieczyszczeń. Jej przywództwo umożliwiło decydentom w zakresie zdrowia publicznego opracowanie bardziej zrównoważonych ścieżek prowadzących do polepszenia jakości powietrza i wywołało dyskusje na temat optymalnego projektowania i eksploatacji budynków.
Zanieczyszczenie powietrza – temat, o którym powinno się mówić
Nie ma nic bardziej fundamentalnego niż powietrze, którym oddychamy. Współcześnie najczęściej robimy to w pomieszczeniach, jednak atmosfera wewnątrz budynków jest bardzo złożona i zmienna.
,,Poprzez moje badania pomagam na nowo zdefiniować naukę o zanieczyszczeniu powietrza i zmienić sposób, w jaki łagodzimy i zapobiegamy związanym z nim zagrożeniom. Moim marzeniem jest, aby nauka była podstawą decyzji, które chronią Ziemię i pozytywnie wpływają na społeczeństwo oraz zdrowie publiczne.” – mówi prof. Lidia Morawska.
Kluczowym obszarem badań prof. Morawskiej jest wykrywanie najdrobniejszych cząstek w powietrzu, badanie spalania jako źródła zanieczyszczenia powietrza miejskiego, badanie cząstek obciążonych wirusami oraz promowanie lepszego zrozumienia jakości powietrza w pomieszczeniach. Jest autorką ponad tysiąca publikacji podkreślających zagrożenia dla zdrowia człowieka związane z narażeniem na zanieczyszczenia w budynkach, substancje chemiczne i czynniki biologiczne, wraz z gazami i cząstkami stałymi w wielu środowiskach, w tym na obszarach miejskich czy w obiektach takich jak domy, szkoły, hale sportowe czy transport publiczny.
Naukowiec od urodzenia
Zainteresowanie nauką profesor Morawskiej rozpoczęło się już w młodym wieku. Chciała zrozumieć cuda otaczającego ją świata. Od układów planetarnych po zawiłości zapylania i interakcji między owadami, roślinami i środowiskiem. Lubiła także łamigłówki matematyczne. W szkole podstawowej, przy wsparciu nauczycieli i rodziców, którzy zachęcali ją, by wierzyła, że może osiągnąć wszystko, postanowiła zostać fizykiem jądrowym. Zainteresowania zawodowe stopniowo ewoluowały w kierunku nauk o atmosferze, budownictwie i zagrożeniach dla zdrowia ludzi.
Lidia Morawska i jej wpływ na światową naukę
Ma na swoim koncie wiele osiągnięć naukowych. Odkrycie wysokich stężeń ultradrobnych cząstek unoszących się w powietrzu w centrum Toronto, skłoniło ją do zbadania ich źródła i wpływu na zdrowie i środowisko. Ponadto zebrała 20 naukowców z czterech krajów, by zbadać wpływ ultradrobnych cząstek pochodzących z emisji drogowych na zdrowie dzieci. Udowodniła, że są one powiązane z ogólnoustrojowym zapaleniem dróg oddechowych. W 2015 r. skłoniło to Światową Organizację Zdrowia i niektóre kraje do przeglądu norm krajowych w celu ochrony dzieci i ograniczenia ich narażenia na najdrobniejsze cząsteczki. W 2020 roku pod jej przewodnictwem grupa 239 naukowców z 34 krajów badała transmisję wirusa SARS-CoV-2 w powietrzu. Na podstawie wyników jej badań WHO zaktualizowała zalecenia epidemiologiczne dotyczące przenoszenia wirusa drogą powietrzną, by zapobiec milionom infekcji.
Polka w 100 najbardziej wpływowych osób na świecie
W 2021 roku fizyczka znalazła się wśród 100 najbardziej wpływowych osób na świecie wg magazynu TIME. Jest również członkiem Australijskiej Akademii Nauk, wicekanclerzem, członkiem Global Center for Clean Air Research University of Surrey (Wielka Brytania) oraz adiunktem w Instytucie Środowiska i Klimatu Uniwersytetu Jinan w Guangzhou (Chiny). Dziewczętom i młodym kobietom, które rozważają naukę jako ścieżkę kariery, mówi: Realizuj swoje zainteresowania oraz marzenia i ani przez chwilę nie myśl, że jest coś, czego nie możesz osiągnąć. Uważa, że młodym naukowczyniom należy udostępnić bardziej elastyczne struktury, aby „nigdy nie musiały wybierać między rodziną a karierą”. Przełamała konwencjonalne postrzeganie tego, jak naukowczyni powinna spędzać czas, czując się dumna z tego, że poświęca go swojej rodzinie, jednocześnie akceptując odsunięcie w czasie niektórych osiągnięć naukowych.
