Przedsiębiorczość kobiet ma swoje źródło nie tylko w możliwościach, jakie daje świat biznesu, ale też w trudnych warunkach życiowych, kiedy jej podstawą jest wytrwałość. Zawsze jednak do rozwoju firm prowadzonych przez kobiety potrzebne są szczególnie sprzyjające warunki, w tym dostęp do usług finansowych i ułatwienia dla biznesu. Pozwalają one przezwyciężyć dwie najważniejsze przeszkody, które zniechęcają kobiety do prowadzenia własnej firmy – uprzedzenia społeczne oraz mniejsze możliwości rozwoju. Takie wnioski wynikają z przygotowanego po raz pierwszy rankingu firmy Mastercard dotyczącego przedsiębiorczości kobiet.
Raport potwierdza, że Polki są przedsiębiorcze. 29,6% firm w kraju jest zarządzanych przez kobiety. To dobry wynik, który daje Polsce 11. pozycję na 54 przebadane kraje na całym świecie i 3. w Europie (po Rosji i Hiszpanii). Najwyższe wskaźniki procentowe dotyczące przedsiębiorczości kobiet odnotowano w krajach o niższych dochodach, takich jak np. Uganda (34,8%), Bangladesz (31,6%) czy Wietnam (31,4%), ale tam zjawisko to ma swoje źródło raczej w biedzie niż w atrakcyjnych możliwościach biznesowych.
Kraje z największym udziałem procentowym firm prowadzonych przez kobiety:
1. Uganda – 34,8%
2. Botswana – 34,6%
3. Nowa Zelandia – 33,3%
4. Rosja – 32,6%
5. Australia – 32,4%
…
11. Polska – 29,6%
Przedsiębiorczość kobiet nie zawsze wynika z dobrych warunków, jakie tworzy im się do rozwoju w biznesie. Obrazuje to wskaźnik, obejmujący różnorodne czynniki decydujące o możliwościach, jakie świat biznesu daje kobietom w poszczególnych krajach. Polska zajęła w tym rankingu 24. pozycję na 54 badane kraje, a więc widocznie niższą niż wskazywałby na to odsetek firm kierowanych przez kobiety.
Kraje oferujące najlepsze warunki do prowadzenia własnej działalności przez kobiety:
1. Nowa Zelandia – 74,4 pkt.
2. Kanada – 72,4 pkt.
3. Stany Zjednoczone – 69,9 pkt.
4. Szwecja – 69,6 pkt.
5. Singapur – 69,5 pkt.
…
24. Polska – 64 pkt.
W skład zestawienia wchodzą trzy wskaźniki częściowe. Pierwszy dotyczy poziomu równouprawnienia w biznesie i obejmuje takie kryteria jak liczba kobiet na stanowiskach kierowniczych, specjalistycznych i technicznych, a także udział kobiet w kierowaniu firmami i ich ogólna pozycja na rynku pracy. Pod tym względem Polska zajmuje 22. pozycję, czyli znajduje się w środku stawki (najlepiej wypadają Filipiny, Tajlandia i Botswana, czyli kraje rozwijające się). Druga część składowa indeksu dotyczy dostępu kobiet do wiedzy i zasobów finansowych, co obejmuje m.in. dostęp do studiów, włączenie finansowe kobiet i ich udział w oszczędnościach i pożyczkach dla biznesu. Tu Polska zajmuje odległe 36. miejsce (na podium znajdują się Singapur, Nowa Zelandia i RPA). Trzecią część indeksu stanowi wsparcie dla biznesu, co obejmuje m.in. łatwość prowadzenia firmy, kulturowe postrzeganie kobiet w roli przedsiębiorcy czy jakość zarządzania. W tym aspekcie Polska plasuje się na 18. pozycji (liderami są kraje bogate: oprócz „państw-miast” takich jak Singapur i Hong-Kong, są to Nowa Zelandia, Dania i Szwecja).
Według rankingu w krajach, w których występują sprzyjające warunki, zwiększa się liczba przedsiębiorców motywowanych przez możliwości biznesowe (dla których motorem do działania jest chęć rozwoju). Natomiast w krajach cechujących się mniej korzystnymi warunkami pojawiają się raczej przedsiębiorcy motywowani biedą (dla których motorem do działania jest konieczność przetrwania). W rankingu zbadano różne czynniki, które zachęcają — i zniechęcają — kobiety przedsiębiorców do działania.
Zgodnie z wynikami, największymi przeszkodami w prowadzeniu przez kobiety działalności biznesowej są: brak środków finansowych/kapitału inwestycyjnego, ograniczenia prawne i nieudolność instytucji, brak wiary we własne możliwości i w predyspozycje do prowadzenia firmy, obawa przed porażką, uwarunkowania społeczno-kulturowe oraz brak wykształcenia i doświadczenia. W prawie wszystkich 54 badanych krajach rozwój kobiet-przedsiębiorców jest hamowany przez co najmniej jedno z tych ograniczeń.
Oblicza kobiecej przedsiębiorczości w różnych krajach:
Co zachęca do działania kobiety przedsiębiorców na rynkach rozwijających się? Wytrwałość. Listę krajów, gdzie udział w rynku firm prowadzonych przez kobiety jest największy, otwierają Uganda (34,8%), Bangladesz (31,6%), Wietnam (31,4%) czy Chiny (30,9 %). W gospodarkach tych kobiety wykorzystują możliwości biznesowe, które nie wynikają jedynie z zasobów wiedzy i innowacyjnych rozwiązań.
Jednak sukces firmy nie zależy wyłącznie od wytrwałości. Aby przedsiębiorcze kobiety mogły odnieść sukces, potrzebują dostępu do produktów i usług finansowych, ułatwień w prowadzeniu firmy, mocnego wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz wysokiej jakości zarządzania. Kraje, które zajęły pięć pierwszych miejsc pod tym względem, to: Nowa Zelandia (74,4), Kanada (72,4), Stany Zjednoczone (69,9), Szwecja (69,6) i Singapur (69,5).
W innych krajach — takich jak Filipiny (68,4; 8. miejsce), Peru (64,3; 23. miejsce), Malezja (63,9; 25. miejsce), Chiny (61,3; 31. miejsce) i Meksyk (59,1; 40. miejsce) — warunki do prowadzenia działalności nie są tak korzystne, ale lokalne środowisko przedsiębiorców jest bardzo prężne i można w nim dostrzec wiele możliwości biznesowych, a przedsiębiorcy, którzy odnieśli sukces, cieszą się powszechnym szacunkiem. Kobiety-przedsiębiorcy często są więc motywowane silną chęcią odniesienia sukcesu.
Niskie miejsca w rankingu takich krajów, jak Indie (41,7; 49. miejsce), Arabia Saudyjska (37,2; 52. miejsce) czy Egipt (34,0; 53. miejsce), wynikają z uprzedzeń społecznych wobec kobiet, które mocno ograniczają szanse pań na pełnienie funkcji liderów w firmach i korzystanie z możliwości biznesowych.
O rankingu:
W celu opracowania wyników użyto 12 wskaźników głównych i 25 wskaźników szczegółowych do zbadania 54 gospodarek w regionie Dalekiego Wschodu, Bliskiego Wschodu i Afryki, Ameryki Północnej, Ameryki Łacińskiej i Europy. Kraje te, reprezentujące 78,6% kobiet aktywnych zawodowo na całym świecie, różnią się pod względem badanych efektów awansu kobiet, zasobów wiedzy i środków finansowych oraz przyjaznych warunków do prowadzenia działalności.
Ten ranking, dotyczący przedsiębiorczości kobiet, określa ich zdolność do wykorzystywania możliwości biznesowych dostępnych dzięki sprzyjającym warunkom w ich środowiskach lokalnych. Został on opracowany na podstawie sumy ważonej następujących trzech składników:
1. Efekty awansu kobiet (poziom uprzedzeń społecznych wobec kobiet jako współpracownic, przywódczyń politycznych i biznesowych, a także ich sytuacja finansowa oraz skłonność do zajmowania się przedsiębiorczością).
2. Zasoby wiedzy i środki finansowe (poziom dostępu kobiet do podstawowych usług finansowych, zaawansowanej wiedzy oraz wsparcia dla MŚP).
3. Przyjazne warunki do prowadzenia działalności (ogólne wrażenie łatwości prowadzenia lokalnej firmy, jakość zarządzania na szczeblu lokalnym, poziom bezpieczeństwa z punktu widzenia kobiet i kulturowe postrzeganie wkładu kobiety w utrzymanie gospodarstwa domowego).