Krztusiec, zwany również „kaszlem 100-dniowym”, to choroba bakteryjna wywołana przez Bordetella pertussis. Objawia się długotrwałym, napadowym kaszlem, który może utrzymywać się przez kilka tygodni, a nawet miesięcy. Towarzyszą mu wymioty, skrajne zmęczenie oraz trudności w oddychaniu. Jak rozpoznać tę groźną chorobę i na czym polega jej leczenie? Na te pytania odpowiada lek. Marta Moskal z Centrum Medycznego Scanmed, American Heart of Poland.
Od kilku lat obserwuje się niepokojący wzrost liczby zachorowań na krztusiec. Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, od 1 stycznia do 15 września 2024 roku w Polsce zgłoszono 14 584 przypadki. To ponad 26 razy więcej niż w roku poprzednim.
Przyczyn wzrostu liczby zachorowań jest kilka.
- Jedną z nich jest niezrealizowany program szczepień w dzieciństwie, który nie zapewnił odpowiedniego poziomu odporności wśród dzieci. Drugą istotną kwestią jest spadek odporności u dorosłych, wynikający z upływu czasu od ostatniego szczepienia przypominającego w 14. roku życia. Warto pamiętać, że szczepienia przeciw krztuścowi powinno się powtarzać co 10 lat. Niestety, ponieważ są to szczepienia zalecane i odpłatne, nie cieszą się one dużą popularnością, co wpływa na obniżenie skuteczności ochrony populacji – wyjaśnia lek. Marta Moskal, Centrum Medyczne Scanmed, American Heart of Poland.
Higiena przede wszystkim
Krztusiec jest chorobą zakaźną przenoszoną drogą kropelkową. Jeśli w otoczeniu są osoby z objawami kaszlu, najlepiej unikać z nimi kontaktu, zwłaszcza jeśli należą do grupy podwyższonego ryzyka.
Regularne mycie rąk, szczególnie po kaszlu lub kichaniu, może pomóc w ograniczeniu rozprzestrzeniania się bakterii. Ważne jest również unikanie dotykania twarzy, zwłaszcza ust, nosa i oczu, ponieważ to przez te miejsca bakterie mogą wniknąć do organizmu.
Krztusiec w początkowej fazie bywa mylony z przeziębieniem, jednak jego przebieg składa się z trzech wyraźnych etapów:
- I etap – kataralny (1-2 tygodnie): objawy przypominają przeziębienie, co utrudnia diagnozę. Pojawia się katar, łagodny kaszel, ból gardła, niewielka gorączka oraz ogólne osłabienie.
- II etap – napadowy (3-6 tygodni): kaszel staje się intensywny, napady kaszlu kończą się charakterystycznym „krztuścem” – świszczącym dźwiękiem przy wdechu. Napady mogą trwać kilka minut i prowadzić do trudności w oddychaniu, wymiotów oraz bezdechu, zwłaszcza u niemowląt.
- III etap – rekonwalescencji (1-2 miesiące): kaszel stopniowo słabnie, a napady stają się rzadsze i mniej intensywne – opisuje ekspertka Centrum Medycznego Scanmed, American Heart of Poland.
Powikłania krztuśca
Krztusiec może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza u dzieci poniżej 1. roku życia, seniorów i osób z osłabionym układem odpornościowym. Do najczęstszych należą:
- zapalenie płuc (pneumonia) – jedno z najgroźniejszych powikłań, mogące prowadzić do niewydolności oddechowej,
- zaburzenia oddychania – w tym bezdechy grożące niedotlenieniem organizmu,
- uszkodzenie mózgu – rzadkie, ale możliwe w wyniku hipoksji spowodowanej silnymi napadami kaszlu,
- złamania żeber – na skutek intensywnych napadów kaszlu,
- wymioty – mogące prowadzić do odwodnienia, zwłaszcza u małych dzieci,
- przepuklina pachwinowa – wywołana wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej podczas intensywnych napadów kaszlu.
Czy to krztusiec?
Aby potwierdzić zakażenie, wykonuje się badania laboratoryjne. Najczęściej stosowane metody to:
- test PCR – polegający na pobraniu wymazu z nosa lub gardła,
- badania serologiczne – wykrywające przeciwciała IgM (świeże zakażenie), IgA (wczesna faza choroby) oraz IgG (przebyta infekcja lub obecność bakterii).
Kluczowe jest szybkie leczenie
Krztusiec to choroba bakteryjna, dlatego podstawą leczenia jest antybiotykoterapia. Wdrożenie leczenia na wczesnym etapie pozwala ograniczyć ryzyko dalszego rozprzestrzeniania się choroby.
Krztusiec to poważna infekcja, której objawy łatwo pomylić z przeziębieniem. Jednak bagatelizowanie kaszlu, zwłaszcza u dzieci, seniorów i osób z osłabioną odpornością, może prowadzić do groźnych powikłań zdrowotnych.
