Przemilczany temat – menopauza i środowisko zawodowe
Menopauza przez dziesięciolecia była tematem wypieranym, ignorowanym i uznawanym za „kwestię prywatną”, której nie należy poruszać w przestrzeni publicznej – a tym bardziej w pracy. Tymczasem dla setek tysięcy kobiet w Polsce, które przekroczyły czterdziesty piąty rok życia, klimakterium to nie tylko etap biologiczny. To realne wyzwanie zdrowotne i emocjonalne, które wpływa na codzienne funkcjonowanie, efektywność, relacje z zespołem i samoocenę.
Szacuje się, że nawet 80% kobiet doświadcza objawów menopauzy, z czego niemal połowa odczuwa je jako uciążliwe. Uderzenia gorąca, bezsenność, mgła mózgowa, spadki nastroju, lęk czy problemy z koncentracją to nie fanaberie – to realne konsekwencje zmian hormonalnych, które mogą trwać latami. Mimo to temat wsparcia kobiet w okresie okołomenopauzalnym wciąż jest marginalizowany. W wielu firmach nie istnieją procedury ani narzędzia, które pozwalałyby kobietom w tym czasie funkcjonować w sposób komfortowy i godny.
Kiedy organizm przejmuje kontrolę
Menopauza nie jest chorobą, ale jej przebieg może znacząco wpływać na zdrowie fizyczne i psychiczne. Zmniejszająca się produkcja estrogenów wiąże się z szeregiem objawów: od trudnych do zniesienia uderzeń gorąca i nocnych potów, przez trudności z koncentracją, aż po spadek libido czy zaburzenia snu. Pojawiają się również problemy z pamięcią krótkotrwałą, niepokój, drażliwość, lęki. Dla wielu kobiet te objawy są nie tylko źródłem dyskomfortu, ale też wstydu i niepokoju – szczególnie w środowisku zawodowym, gdzie od nich oczekuje się efektywności i zaangażowania.
Według badań Uniwersytetu SWPS, aż 60% Polek w wieku 45+ przyznaje, że objawy menopauzy wpływają na ich wydajność w pracy. Mimo to zaledwie 5% z nich rozmawia na ten temat ze swoim przełożonym lub działem HR. Obawiają się niezrozumienia, wykluczenia, braku empatii. To pokazuje, jak wiele jeszcze jest do zrobienia na poziomie świadomości społecznej i kultury pracy.
Praca w czasie przemian hormonalnych – ukryty koszt
Z perspektywy firmy brak wsparcia kobiet w okresie okołomenopauzalnym to nie tylko problem etyczny, ale także organizacyjny. Przemęczone, zniechęcone i źle czujące się kobiety częściej korzystają ze zwolnień lekarskich, wypalają się zawodowo i rzadziej angażują się w rozwój firmy. Część z nich – mimo ogromnego doświadczenia i kompetencji – decyduje się odejść z pracy, jeśli nie czuje wsparcia i zrozumienia.
To zjawisko doczekało się już nawet nazwy: „menopause penalty”, czyli „kara menopauzalna” – określenie używane w krajach anglosaskich na opisanie zjawiska utraty zawodowego potencjału kobiet przez brak przystosowania środowiska pracy do ich biologicznych zmian. Przedsiębiorstwa, które nie podejmują tego tematu, nie tylko tracą cenne talenty, ale też ryzykują zbudowanie wizerunku firmy nieprzyjaznej kobietom.
Głos ekspertek: co mówią polskie psycholożki i lekarki?
Psycholożka zdrowia i edukatorka seksualna dr Alicja Długołęcka od lat zwraca uwagę na fakt, że menopauza nie jest końcem kobiecości, ale transformacją, która wymaga wsparcia i dostrzeżenia. Jej zdaniem: „Świadomość zmian, jakie zachodzą w organizmie kobiety, pozwala odzyskać wpływ. To nie jest czas porzucenia siebie, ale redefinicji.”
Z kolei prof. Violetta Skrzypulec-Plinta, ginekolożka i seksuolożka, zaznacza, że wiele kobiet nie decyduje się na hormonalną terapię zastępczą (HTZ), choć ta mogłaby im znacznie pomóc – z powodu braku wiedzy, lęków lub braku wsparcia ze strony lekarzy. „Potrzebujemy nie tylko medycyny, ale też edukacji społecznej i zmiany kultury organizacyjnej w pracy. Kobieta 50+ to pełnowartościowa pracowniczka, która zasługuje na elastyczne rozwiązania.”
Co mogą zrobić pracodawcy?
Coraz więcej krajów zachodnich wdraża specjalne polityki wspierające kobiety w okresie menopauzy – np. w Wielkiej Brytanii powstają menopause policies jako część strategii Diversity & Inclusion. Polska jest na początku tej drogi, ale pierwsze jaskółki już się pojawiają.
Firmy mogą wprowadzać szereg rozwiązań wspierających:
Elastyczny czas pracy – umożliwienie pracy zdalnej lub skróconego etatu w trudniejszych dniach cyklu hormonalnego.
Pokoje relaksu i ciszy – miejsca, gdzie kobieta może się schłodzić, odpocząć, uspokoić oddech i napięcia.
Szkolenia dla kadry zarządzającej – uczące empatycznej komunikacji i reakcji na potrzeby kobiet 45+.
Dostęp do wsparcia psychologicznego i ginekologicznego – współpraca z klinikami zdrowia kobiecego, pakiety zdrowotne uwzględniające klimakterium.
Kampanie edukacyjne wewnętrzne – które destygmatyzują temat i budują kulturę otwartości.
Ważne jest też, by kobiety czuły się uprawnione do mówienia o swoich potrzebach – bez obaw o śmieszność, ocenę czy marginalizację. Menopauza to nie słabość, ale etap życia. A firmy, które to rozumieją, będą wygrywać lojalność i zaufanie pracowniczek.
Siostrzeństwo w miejscu pracy
Wspólnota kobiet w pracy może być źródłem siły, inspiracji i wzajemnego zrozumienia. W wielu firmach na świecie powstają grupy wsparcia menopauzalnego, prowadzone przez same pracownice. To przestrzeń, w której można dzielić się doświadczeniami, radami, nazwami sprawdzonych specjalistów czy po prostu – być wysłuchaną.
Tego typu inicjatywy przynoszą realne zmiany – pomagają przełamać milczenie, które przez dekady towarzyszyło tematowi menopauzy. W Polsce podobną przestrzeń tworzą fundacje i inicjatywy społeczne – m.in. Fundacja Kobiety bez Menopauzy, która organizuje webinary, warsztaty i kampanie społeczne na temat zdrowia kobiet 45+.
Kobieta 50+ – nowe oblicze zawodowej dojrzałości
Społeczne stereotypy wciąż sugerują, że kobieta po pięćdziesiątce to osoba „na wylocie”, „zmęczona”, „mało elastyczna”. Tymczasem dzisiejsze 45-, 50-, a nawet 60-latki to kobiety nowoczesne, świadome, aktywne, z ogromnym doświadczeniem i potencjałem mentoringowym. Dla wielu z nich ten etap życia to czas zawodowego rozwoju, przekwalifikowania się, zakładania własnych firm.
Jak mówi psycholożka i mentorka Katarzyna Miller, „kobiety w tym wieku wiedzą już, kim są. Nie muszą nikomu niczego udowadniać. Ich siła tkwi w doświadczeniu i emocjonalnej dojrzałości. One nie potrzebują zbawiciela – one potrzebują przestrzeni.”
Menopauza to nie koniec. To transformacja
Zmiana paradygmatu jest nieunikniona. Menopauza przestaje być „prywatną sprawą kobiet”, a staje się tematem zdrowia publicznego i polityki pracowniczej. Firmy, które nie uwzględnią tego w swoich strategiach HR, nie tylko przegapią szansę na zatrzymanie wartościowych specjalistek, ale także pozostaną w tyle za społeczną zmianą.
Czas, by menopauza stała się jednym z tematów rozmów w firmowych kuchniach, na zebraniach HR-owych i w strategiach wellbeingowych. Kobiety 45+ nie powinny milczeć, wstydzić się ani zmuszać do udawania, że „wszystko gra”. Mają prawo do zdrowia, komfortu i szacunku. Również – a może zwłaszcza – w miejscu pracy.
