Aranżowane małżeństwa XXI wieku. Dlaczego nadal się je zawiera?

W Polsce rzadko się o nich słyszy. Okazuje się jednak, że na świecie aranżowane małżeństwa nadal cieszą się ogromną popularnością.

Aranżowane małżeństwa
Aranżowane małżeństwa XXI wieku. Foto Stock Snap/Pixabay

Aranżowane małżeństwa to, można by pomyśleć, relikt przeszłości. Wydaje się, że to koncept z książek historycznych albo niezbyt poczytnych romansów. Wiele osób jest przekonanych, że na świecie się go już prawie nie praktykuje. Tymczasem to, co zdaje się raczej wyjątkiem od reguły, dla wielu osób jest częścią normalności. Statystyki pokazują, że 60% małżeństw na świecie zostaje zaaranżowanych. W Indiach taki związek zawierany jest przez 9 na 10 par. Dlaczego w XXI wieku ten sposób na związanie się węzłem małżeńskim nadal ma się tak dobrze?

Tradycja aranżowanego małżeństwa

Dla wielu kultur aranżowane małżeństwo jest ważną częścią tradycji. Do XVIII wieku były powszechnie praktykowane na całym świecie. W wielu regionach ich rola przetrwała jeszcze dłużej. Chociażby w Chinach, gdzie stanowiły one normę aż do połowy dwudziestego stulecia. Ale również w krajach zachodnich, takich jak Stany Zjednoczone, ich popularność nie spadała aż do początków XX wieku.

aranżowane małżeństwa
Aranżowane małżeństwa XXI wieku. Foto Jayesh Jalodara/Unsplash

Dlaczego aranżowane małżeństwa były tak popularne

Powodów, dla których prawie każdy zawierał w przeszłości aranżowane małżeństwo, jest kilka. Przede wszystkim był to sposób na zachowanie statusu i ochronę (lub powiększenie) bogactwa rodzin z wyższych klas. Te najbardziej wpływowe, czyli rodziny królewskie, wykorzystywały ten rodzaj małżeństwa także do umocnienia pozycji i pozostania przy władzy. Szybko stało się to powszechną praktyką, której szczególnie sprzyjały systemy kastowe i feudalizm. Również społeczeństwa patriarchalne tworzyły korzystne warunki dla powszechności tego typu mariażu. Izolowanie kobiet, w szczególności w obawie o dziewictwo młodych dziewczyn, pozbawiało ich szansy na spotkanie potencjalnego wybranka. Przez to wejście w unię z osobą wybraną przez rodziców było dla wielu jedyną szansą na założenie rodziny.

Aranżowane małżeństwo w XXI wieku

Chociaż małżeństwo z miłości staje się coraz popularniejsze nawet w tradycyjnych społeczeństwach, wiele osób nadal nie decyduje się na samodzielne podjęcie wyboru. Zamiast tego organizację ślubu, łącznie z wyborem partnera, pozostawia się rodzicom. Czasem zaangażowani zostają inni członkowie rodziny albo swatka. Coraz rzadziej jednak związki te przypominają zawartą między familiami umowę biznesową. W dwudziestym pierwszym stuleciu przybierają zupełnie nowe oblicze, stając się alternatywną drogą do szczęścia.

Serwisy matrymonialne

Internet zmienił wiele we wszystkich aspektach życia, również w sferach miłosnych. Serwisy randkowe są dosyć popularne i prawie każdy słyszał o stronach, na których można szukać miłości. Jednocześnie powstały również portale, które zamiast miłości, proponują znalezienie życiowego partnera. Szczególną popularnością cieszą się one w Indiach. Ogłoszenia matrymonialne, które kiedyś podawało się do lokalnych gazet, umieszczane są na przeznaczonych do tego stronach internetowych. Dzięki nim można z łatwością wyszukać potencjalnych kandydatów, którzy spełniają wymagane kryteria.

aranżowane małżeństwa
Aranżowane małżeństwa XXI wieku. Foto Adika Suhari/Unsplash

Aranżowana randka w ciemno

Pierwsze spotkanie podczas ślubu również powoli przechodzi do lamusa. Młode pary zazwyczaj wyrażają zgodę na zaaranżowanie małżeństwa jedynie w sytuacji, w której to do nich będzie należeć ostateczna decyzja. Jeśli zdecydują się powiedzieć „nie”, ich rodzina będzie musiała szukać nowego kandydata bądź nowej kandydatki. Dlatego przyszli państwo młodzi poznają się jeszcze przed ceremonią. Często widzą się ze sobą kilka razy (czasem pod czujnym okiem przyzwoitki), zanim zdecydują się na złożenie przysięg. Z tego powodu bardziej przypomina to aranżowane randki, niż aranżowane małżeństwo.

Dlaczego pary decydują się na zaaranżowany ślub?

W zachodniej kulturze idealizuje się małżeństwo z miłości. To o nim pisze się książki, o nim śpiewa się piosenki, to o nim się opowiada. Znalezienie tej jedynej, idealnej osoby wydaje się największym marzeniem wielu osób. Dlatego trudno sobie wyobrazić, że niektórzy z własnej woli są z tego w stanie zrezygnować. Często popularność aranżowanych małżeństw tłumaczy się presją rodziny i społeczeństwa albo nadmiernym przywiązaniem do zwyczajów. Młodzi jednak mają o wiele więcej powodów, dla których wybierają akurat tę drogę życiową.

Czemu ludzie decydują się na aranżowane małżeństwo?

Oczywiście, tradycja nadal odgrywa ważny czynnik w podjęciu decyzji o aranżowanym małżeństwie. Jednakże inną mocną przesłanką może być brak wyboru. Często w takiej sytuacji są członkowie mniejszości, którzy chcą założyć rodzinę z kimś pochodzącym z tego samego kręgu kulturowego. Również wiek odgrywa sporą rolę. Po przekroczeniu 30 roku życia, liczba potencjalnych partnerek/partnerów mocno się zmniejsza. Dlatego wiele osób prosi o pomoc swatkę.

aranżowane małżeństwa
Aranżowane małżeństwa XXI wieku. Foto Muhamad Faizal Awal/Pexels

Brak chęci na randkowanie

W grę wchodzą także bardziej pragmatyczne powody. Niektórzy na randkowanie po prostu nie mają czasu. Między nauką a karierą młodzi ludzie często są bardzo zajęci. Przez to nie są zainteresowani poświęcaniem cennych godzin na związki, które nie mają przyszłości. Chociaż aranżowane małżeństwo nie zawsze dochodzi do skutku, od razu wiadomo, że obie strony szukają poważnej relacji, a nie tylko przygodnego romansu. Zazwyczaj wybór rodziny pada również na kogoś, z kim dzieli się pewne wartości i przekonania, co często pomaga w nawigowaniu relacji. Wiele osób szuka stabilności, towarzystwa i partnerstwa. Chcą poślubić kogoś, kto ma takie same plany i ambicje. Małżeństwo oznacza dla nich możliwość dzielenia życia z inną osobą. Miłość nie jest czynnikiem decydującym.

Miłość nie polega na tym, aby wzajemnie sobie się przyglądać, lecz aby patrzeć razem w tym samym kierunku – napisał w „Małym Księciu” Antoine de Saint-Exupéry.

2w1: ślub i obywatelstwo

Niektórzy zwracają uwagę na to, że część osób zawiera małżeństwa nie z prawdziwej chęci wstąpienia w taki związek, ale przez możliwość zdobycia obywatelstwa. Międzynarodowy ślub może kończyć się fikcyjnym partnerstwem, które istnieje jednak tylko na papierze. Jedna ze stron przybywa często do kraju partnera w nadziei na lepsze życie. Małżonkowie nie mieszkają ze sobą, a po minimalnym okresie trwania małżeństwa, który pozwoli na pozostanie w państwie osoby o obcym obywatelstwie, występują o rozwód. Podobne praktyki zdarzają się najczęściej w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.

aranzowane małżeństwa
Aranżowane małżeństwa XXI wieku. Foto chris dickens/Unsplash

Aranżowane czy przymusowe?

Małżeństwo aranżowane i przymusowe to dwie różne rzeczy. W teorii na małżeństwo aranżowane obie strony muszą wyrazić zgodę. Jednak w praktyce niestety nadal nie zawsze to tak wygląda. Jak zwraca uwagę organizacja Unchained at Last, szczególnie panny młode bardzo łatwo jest przekonać do zawarcia ślubu wbrew własnej woli. Nie tylko presja rodzinna i społeczna, ale także pośpiech, przekupstwo, fałszywe obietnice i przemoc fizyczna są stosowane, by zmienić zdanie opierającej się małżeństwu partii.

Wbrew własnej woli

„Przymusowe małżeństwo” często jest po prostu ładniejszym terminem na takie zjawiska jak ograniczenie wolności, pozbawienie prawa do decydowania o swoim ciele i własnej przyszłości, brak autonomii finansowej, a w wielu przypadkach także przemoc i gwałt. Małżeństwo wbrew własnej woli jest przez Międzynarodową Organizację Pracy uznane za formę współczesnego niewolnictwa.

Małżeństwa dzieci

Najbardziej niepokoją przymusowe małżeństwa zawierane przez dzieci. Ofiarami tych związków są najczęściej niepełnoletnie dziewczynki. Szacuje się, że 1 na 5 dziewczynek weźmie ślub przed osiemnastym rokiem życia. Ta praktyka negatywnie wpływa nie tylko na ich edukację i możliwość podejmowania własnych decyzji, ale w większości przypadków zagraża ich życiu i zdrowiu. Nieletnie panny młode są bardziej narażone na doświadczenie przemocy. Poza tym zbyt wczesne zajście w ciążę skutkuje poważnymi komplikacjami, zarówno dla płodu, jak i matki.

aranżowane małżeństwa
Aranżowane małżeństwa XXI wieku. Foto Kat Jayne/Pexels

Co czeka aranżowane małżeństwo w przyszłości?

Wydaje się, że aranżowane małżeństwo na razie nigdzie się nie wybiera. Wręcz przeciwnie, większa autonomiczność kobiet, a także lepszy dostęp do pracy i edukacji powodują, że średnia wieku w momencie zawarcia małżeństwa rośnie. Starzejący się rynek matrymonialny może oznaczać, że coraz więcej osób będzie sięgać do tego tradycyjnego sposobu na zawieranie związków. Jednocześnie sama instytucja aranżowanego małżeństwa nie przestaje się zmieniać. Musi ono dostosować się do współczesnego świata i współczesnych realiów. Dla wielu oznacza to przede wszystkim wolność wyboru i brak presji ze strony rodziny. Niewykluczone, że powstanie rozwiązanie pośrednie, łączące elementy aranżowanego małżeństwa i małżeństwa z miłości.

 

Anna Miłachowska

Źródła:
Antoine de Saint-Exupéry, „Mały Książę”
abcnews[.go.com/2020/story?id=6762309&page=1]
unchainedatlast[.org/about-arranged-forced-marriage/]
ilo[.org/wcmsp5/groups/public/@ed_norm/@declaration/documents/publication/wcms_575605.pdf]
unicef[.org/protection/child-marriage]