Niektóre choroby wątrobowe można rozpoznać na ich wczesnym etapie, co daje szanse na podjęcie ich odpowiednio wczesnego leczenia połączonego ze stosowaniem tak zwanej diety wątrobowej, zaś inne choroby wątroby mogą być nierozpoznane niemal do ich końcowego stadium. Jakie są najczęściej występujące choroby wątrobowe u Polaków? Jak się objawiają i na czym polega ich leczenie?
Choroba wątroby – objawy ogólne
Chociaż wątroba nie boli, to jednak daje o sobie znać. Uczucie nudności połączone z wymiotami i jadłowstrętem, nieuzasadnione wzdęcia, niewytłumaczalna utrata wagi, a także apatia, senność, brak koncentracji oraz przewlekłe zmęczenie to jedne z najbardziej charakterystycznych objawów chorej wątroby.
Wątroba jest osłonięta fałdami otrzewnej, która utrzymują ją w pozycji podprzeponowej – jeśli narząd się powiększa, to zaczyna uciskać właśnie w okolicach prawego podżebra. Nie jest to ból wątroby, lecz tkanek ją otaczających i właśnie tego typu dyskomfort stanowi ważną przesłankę o istniejącej chorobie wątroby.
Ogólne zalecenia w przypadku chorób wątroby
Niektóre choroby wątroby są możliwe do całkowitego wyleczenia, zaś inne wymagają leczenia objawów i czekania na jedyną formę wyleczenia, czyli przeszczep organu. Istnieje jednak kilka uniwersalnych zasad dotyczących pacjentów z niewydolnością wątroby.
Należy ograniczyć spożywanie soli, wprowadzić większą ilość białka w codziennej diecie, wysoce wskazane jest zrzucenie nadmiernych kilogramów. Bezwzględnie należy wykluczyć spożywanie alkoholu oraz innych używek obciążających pracę wątroby, produkty ciężkostrawne oraz tłuste, zaś w miarę możliwości ograniczyć lub całkowicie odstawić przyjmowane leki.
Dieta wątrobowa to dieta lekkostrawna oparta na wysokiej podaży białka oraz witamin z grupy B. Dzienna dawka kaloryczna powinna oscylować w okolicach 1800-2700 kcal, zaś energia powinna pochodzić w ok. 50%-60% z węglowodanów, 20%-30% tłuszczy i 10%-15% z białka. W przypadku osób otyłych dodatkowo zmniejsza się dzienną dawkę kaloryczną i zwiększa ich aktywność fizyczną.
O ile lekarz nie ma żadnych przeciwwskazań, wątrobę można wspomóc piciem odpowiednich mieszanek ziołowych wspomagających jej pracę i metabolizm. Przy zapaleniu wątroby stosuje się napary z dziurawca, mięty, rumianku, kory kruszyny, krwawnika, drapacza pospolitego oraz fiołka trójbarwnego. Odtruwająco i przeciwzapalnie działa stokrotka, kocanka, skrzyp polny, pokrzywa, lukrecja oraz mniszek lekarski. Pomocny
jest również napar z nagietka, bzu czarnego oraz pięciornika gęsiego.
Alkoholowe i niealkoholowe uszkodzenie wątroby
Alkoholowa choroba wątroby wywołana jest przed nadmierne spożywanie alkoholu: już 80 gram etanolu dziennie może bardzo negatywnie wpłynąć na pracę narządu. Odpowiada to czterem puszkom piwa, butelce wina lub 5-6 drinkom na bazie wódki. To charakterystyczna przypadłość dla osób nadużywających alkoholu(blisko 90% osób), dotyka jednak częściej kobiety, które są bardziej podatne na działanie hepatotoksyn.
Objawy choroby wątroby to przede wszystkim powiększenie silnie otłuszczonego narządu oraz pojawienie się stanu zapalnego i towarzyszących mu objawów. Konsekwencji choroby można wyleczyć, jednak wymaga się od pacjenta całkowitej abstynencji.
W przypadku niealkoholowego uszkodzenia wątroby choroba związana jest z nadmierną otyłością, spożywaniem tłustych i ciężkostrawnych produktów, współistnieniem cukrzycy typu II, nadciśnieniem oraz chorobami autoimmunologicznymi. NAFLD można wyleczyć przy pomocy zrzucenia nadmiernych kilogramów oraz stosowania diety wątrobowej w połączeniu z regularną aktywnością fizyczną.
Zapalenie wątroby
Choroba wątroby wywołana reakcją na czynniki ją uszkadzające nosi miano zapalenia wątroby. Może być wywołana zakażeniem wirusowym, toksycznym uszkodzeniem wywołanym przez środki chemiczne, wspomniane już polekowe uszkodzenie wątroby oraz nadmierne spożywanie alkoholu. Istnieją przypadki, iż zapalenie wątroby może być wrodzone i wynikać z nadmiernego gromadzenia się żelaza, chorobę Wilsona lub braku enzymu alfa-1-antytrypsyny.
W przypadku zakażenia wirusami rozróżnia się wirusowe zapalenie wątroby WZW A spowodowane przez wirusy przenoszone drogą pokarmową, WZW B przez kontakty seksualne oraz przez krew, zaś WZW C przez zakażoną krew w czasie procedur medycznych (np. w salonie kosmetycznym lub studiu tatuażu i używanie tych samych igieł).
Do podstawowych objawów zapalenia wątroby zalicza się pojawienie gorączki i ogólnego osłabienia mięśni (objawy podobne jak w przypadku grypy), utrata apetytu połączona z mdłościami i nudnościami, zmęczenie, świąd ciała, a także ból z prawej strony brzucha. Chorobie może towarzyszyć biegunka, ciemniejszy mocz oraz jaśniejszy stolec, a także i żółtaczka.
Leczenie zapalenia wątroby podejmuje się w zależności od jej przyczyny: najczęściej polega na zażywaniu specjalistycznych leków antywirusowych lub steroidowych przy jednoczesnym stosowaniu diety wątrobowej.
Żółtaczka
Żółtaczka to jedna z najbardziej charakterystycznych chorób wątroby – objawy są widoczne gołym okiem w postaci żółtego (a nawet i ciemno brązowego) zabarwienia skóry na całym ciele, a także twardówki oraz śluzówek. Przyczyną żółtaczki jest podwyższony poziom bilirubiny (przekształcona hemoglobina) we krwi. To pozostałości starych krwinek czerwonych, które nie zostały prawidłowo odprowadzone przez wątrobę. Żółtaczka dzieli się na trzy typy: przedwątrobowa (wywołana nadprodukcją bilirubiny), wątrobowa (wątroba jest pośledzona przez różnego rodzaju choroby) oraz powątrobowa (odpływ żółci do wątroby jest utrudniony).
Leczenie żółtaczki polega na znalezieniu źródła choroby i leczeniu jej przyczyn oraz objawów.
Marskość wątroby
To przewlekła choroba wątrobowa polegająca na nieodwracalnych zmianach w jej budowie i utraty jej funkcji. Na jej powierzchni powstają tkanki bliznowate, które ulega zrośnięciu – te podlegają włóknieniu, przez co na powierzchni wątroby pojawiają się małe guzki.
Objawy choroby wątroby są łatwe do zauważenia: pacjent szybko się męczy i skarży się na nieustanne zmęczenie, cierpi na nudności i stany podgorączkowe, ma problemy z utrzymaniem wagi, zmniejszonym libido, a także pobolewaniem w okolicach podżebra. Zapaleniu wątroby często towarzyszą powikłania: żółtaczka, świąd skóry, zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia hormonalne, nadciśnienie, obrzęki, problemy z włosami i paznokciami, a także osłabienie funkcji poznawczych. Około 30%-50% marskości wątroby nie jest jednoznacznie określana, niemniej na zły stan narządu wpływa alkoholizm, zapalenia wirusowe i zakażenia toksyczne, choroby genetyczne, nadmierne przyjmowanie leków, permanentne obniżenie odporności i ciężkostrawna dieta.
W przypadku leczenia marskości wątroby trudno jest mówić o skutecznym sposobie przywrócenia jej do dobrego stanu zdrowia, ponieważ nie można cofnąć tego typu zmian. Kuracja polega na doraźnym leczeniu objawów oraz niwelowaniu powikłań przy jednoczesnym stosowaniu diety wątrobowej. Jedyną skuteczną metodą leczenia marskości wątroby jest jej przeszczep.
Ostra niewydolność wątroby (ALF)
Z jednej strony jest to rzadko występująca choroba wątroby, zaś z drugiej bardzo niebezpieczna dla zdrowia i życia pacjenta. Choroba znana pod nazwą piorunującej niewydolności wątroby najczęściej spowodowana jest przez dwa czynniki: zakażenie wirusami hepatotropowymi (głównie HBV i HEV) oraz jako skutek uboczny zażywania lub przedawkowania leków (prym wiedzie tu paracetamol, tetracykliny oraz sulfonamidy).
Rozpoznanie choroby ALF opiera się nie tylko o wzmożoną czujność lekarza (u każdego chorego należy brać to pod uwagę) i podstawowe badania biochemiczne (z pobranej krwi bada się poziom Na, K, chlorki, dwuwęglany, Ca, Mg, fosforany, glukoza, BUN, kreatynina), ale także o zaobserwowanie zaburzeń psychicznych i wydłużenie czasu protrombinowego 4-6 sekund. Zaburzenia świadomości dzielą się na cztery stopnie: najlżejsze dotyczą zaburzeń funkcji intelektualnych poprzez dezorientację, zaburzenia pamięci i osobowości, zaburzenia mowy, senność, i urojenia, skończywszy na śpiączce i braku jakichkolwiek reakcji.
ALF może zostać wywołane przez zatrucie muchomorem sromotnikowym.Leczenie ostrej niewydolności wątroby wymaga nie tylko zaawansowanego leczenia szpitalnego, ale także wpisania na listę osób oczekujących na przeszczep wątroby, który często jest jedynym środkiem ratującym życie pacjenta.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła medyczne:
- Najczęstsze choroby wątroby: http://www.essentiale.pl/najczestsze-choroby-watroby
- Alkoholowa choroba wątroby: http://www.essentiale.pl/alkoholowa-choroba-watroby
- Choroby wątroby i dróg żółciowych:
https://edraurban.pl/layout_test/book_file/118/patofizjoplogiaDamianov.pdf - Porady lekarza rodzinnego wątroba:
https://www.sw.gov.pl/assets/74/8/60/7f47ba721664a364cd57d0f447bf255bfa055ee7.pdf - Ostra niewydolność wątroby: http://www.pnmedycznych.pl/wp-
content/uploads/2014/08/pnm_2014_024-030.pdfRek - Rekomendacje Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące cholestatycznych chorób wątroby — adaptacja wytycznych europejskich: : http://www.ptg-e.org.pl/pobierz/13ef882c60f19ed65e6b9b3773389465/Artykuł partnerski
