Niektóre z jej schorzeń, jak niealkoholowe stłuszczenie wątroby, urasta obecnie do niechlubnej rangi choroby cywilizacyjnej – występuje u ok. 1 mld ludzi na świecie i dotyka już co 4. Polakaiii, [iv]. Badania dowodzą roli kawy w ograniczaniu ryzyka innych chorób XXI wieku, cukrzycy typu 2 i nadciśnienia.
Czy napój ten może być sojusznikiem również w prewencji chorób wątroby?
Przewlekłe schorzenia wątroby, w tym stłuszczenie, zwłóknienie lub marskość tego organu, infekcje wirusowe typu B i C, a także nowotwory stanową poważny problem społeczny, dotykając znacznej liczby Polaków. Według szacunków Stowarzyszenia CEESTAHC (Central and Eastern European Society of Technology Assessment in Health Care) w naszym kraju z poważnymi chorobami wątroby zmaga się nawet do 420 tys. osób, a ok. 6-7 tys. umiera każdego roku z ich powoduv. Prócz zakażeń wirusami HCV i HBV za większością przypadków chorób wątroby stoi nieprawidłowa dieta, obfitująca w ciężkostrawne, tłuste i smażone potrawy oraz nadmiar alkoholu. Nie bez powodu w leczeniu wątroby lekarze zalecają zmianę nawyków żywieniowych. Jak wynika z danych gromadzonych przez program edukacyjny „Kawa i zdrowie”, do prozdrowotnego jadłospisu warto włączyć kawę, której działanie na wątrobę może być bardzo korzystne.
Kawa sojusznikiem w walce z globalną epidemią niealkoholowego stłuszczenia wątroby
Mniej znana w świadomości społecznej niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby staje się coraz powszechniejszym, ogólnoświatowym problemem, związanym z rosnącą liczbą osób z nadwagą i otyłością. Z tego powodu NAFLD (non-alcoholic fatty liver disease) eksperci zaliczają już do chorób cywilizacyjnych[vi]. Choć samo stłuszczenie nie jest bardzo groźne, to nieleczone może prowadzić do zapalenia czy marskości wątroby[vii]. Kuracja obejmuje stosowanie leków, suplementację, ale również wprowadzenie odpowiedniej diety. Patrząc na wyniki badań prowadzonych w USA i Meksyku, warto uwzględnić w niej kawę. Zauważono
bowiem, że antyoksydanty zawarte w wypijanej w sporych ilości kawy wykazują działanie ochronne przeciw temu schorzeniu [viii, ix]. W innym badaniu spożywanie kofeinowej kawy zostało powiązane ze znacznym zmniejszeniem ryzyka wystąpienia zwłóknienia wątroby u pacjentów już chorujących na niealkoholowe słuszczeniowe zapalenie wątroby[x].
Czy pijąc kawę, możemy uchronić się przed nowotworami wątroby?
Czy regularne picie kawy może mieć znaczenie w prewencji poważnych schorzeń wątroby, jak marskość czy nowotwory? Okazuje się, że tak – nie tylko nie znaleziono żadnych dowodów na rakotwórcze działanie kawy [xi], ale udowodniono związek między spożywaniem kawy a zmniejszeniem ryzyka zachorowania na nowotwór wątroby – już przy 2 filiżankach kawy dziennie malało ono o ponad 40 proc.! [xii]. Groźba zapadnięcia na nowotwór może być mniejsza także u osób, które już zmagają się z chorobą wątroby. W jednym z badań u pacjentów cierpiących na przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C umiarkowane spożywanie kaw zmniejszyło ryzyko wystąpienia nowotworu wątrobokomórkowego o prawie połowę [xiii]. W przypadku marskości wątroby, na którą choruje ponad 10 milionów ludzi w Europie, a około 170 tys. umiera rocznie [xiv], kawa również może być wsparciem. Badani pijący 4 lub więcej filiżanek kawy dziennie w porównaniu do osób niepijących jej wcale byli aż o 80 proc. mniej narażeni na ryzyko wystąpienia marskości wątroby [xv] i o 23 proc. mniej na ryzyko śmierci z powodu tej choroby [xvi].
Nowe dowody na pozytywny wpływ kawy
Wciąż trwają badania nad mechanizmem pozytywnego wpływu kawy na wątrobę. Duże znaczenie przypisuje się kofeinie – odkryto, że paraksantyna, jej główny metabolit, może spowalniać rozwój tkanki łącznej w wątrobie, a tym samym opóźniać wystąpienie zwłóknienia, alkoholowej marskości czy choroby nowotworowej wątroby [xvii]. Pojawiają się też nowe wyniki badań dowodzące pozytywnego wpływu kawy na wątrobę. Z publikacji, która ukazała się w 2021 roku na łamach akademickiego pisma „Clinical Gastroenterology and Hepatology Journal”, dowiadujemy się, że u osób, które piły więcej niż 3 filiżanki kawy dziennie, stwierdzono mniejszą sztywność wątroby [xviii]. W 2022 roku badacze z Uniwersytetu w Coimbrze (Portugalia), na łamach czasopisma „Nutrients” ujawnili, że kofeina oraz polifenole znajdujące się w kawie mogą pomóc zmniejszyć nasilenie niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby u osób z cukrzycą typu 2[xix]
cierpiących na przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C umiarkowane spożywanie kaw
zmniejszyło ryzyko wystąpienia nowotworu wątrobokomórkowego o prawie połowę [xiii]. W
przypadku marskości wątroby, na którą choruje ponad 10 milionów ludzi w Europie, a około
170 tys. umiera rocznie [xiv], kawa również może być wsparciem. Badani pijący 4 lub więcej
filiżanek kawy dziennie w porównaniu do osób niepijących jej wcale byli aż o 80 proc. mniej
narażeni na ryzyko wystąpienia marskości wątroby [xv] i o 23 proc. mniej na ryzyko śmierci z
powodu tej choroby [xvi].
Nowe dowody na pozytywny wpływ kawy
Wciąż trwają badania nad mechanizmem pozytywnego wpływu kawy na wątrobę. Duże
znaczenie przypisuje się kofeinie – odkryto, że paraksantyna, jej główny metabolit, może
spowalniać rozwój tkanki łącznej w wątrobie, a tym samym opóźniać wystąpienie zwłóknienia,
alkoholowej marskości czy choroby nowotworowej wątrobyxvii. Pojawiają się też nowe wyniki
badań dowodzące pozytywnego wpływu kawy na wątrobę. Z publikacji, która ukazała się w
2021 roku na łamach akademickiego pisma „Clinical Gastroenterology and Hepatology
Journal”, dowiadujemy się, że u osób, które piły więcej niż 3 filiżanki kawy dziennie,
stwierdzono mniejszą sztywność wątroby [xviii]. W 2022 roku badacze z Uniwersytetu w
Coimbrze (Portugalia), na łamach czasopisma „Nutrients” ujawnili, że kofeina oraz polifenole
znajdujące się w kawie mogą pomóc zmniejszyć nasilenie niealkoholowej stłuszczeniowej
choroby wątroby u osób z cukrzycą typu 2 [xix].
***
i https://www.nowafarmacja.pl/blog/bol-watroby-objawy-przyczyny-i-sposoby-na-usmierzenie-bolu
ii Profilaktyka WZW – Środa z Profilaktyką w OW NFZ: https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-oddzialow/profilaktyka-wzw-sroda-z-profilaktyka-w-ow-nfz,620.html
iii https://cukrzyca.pl/globalna-epidemia-niealkoholowa-stluszczeniowa-choroba-watroby/
iv https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/288646,niealkoholowa-stluszczeniowa-choroba-watroby-stluszczenie-watroby-nafld-mafld
v http://ptmp.org.pl/wp-content/uploads/2016/10/zdrowa_watroba_info.pdf
vi Rozmowa z prof. Markiem Hartlebem ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach,
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby to już choroba cywilizacyjna:
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby to już choroba cywilizacyjna
vii https://www.przychodniasynexus.pl/co-powoduje-stluszczenie-watroby-jak-sobie-radzic-z-objawami/
viii Birerdinc A. et al. (2012) Caffeine is protective in patients with non-alcoholic fatty liver
disease. Aliment Pharmacol & Therapeutics, 35(1):76-82.
ix Gutierrez-Grobe Y. et al. (2012) High coffee intake is associated with lower grade non-alcoholic fatty liver disease: the role of peripheral antioxidant activity. Annals Hepatol, 11(3):350-355.
x Molloy J.W. et al. (2012) Association of coffee and caffeine consumption with fatty liver disease, non-alcoholic steatohepatitis, and degree of hepatic fibrosis. Hepatol,55(2):429-36.
xi Loomis D. et al. (2016) Carcinogenicity of drinking coffee, mate, and very hot beverages. The Lancet Oncology, 17(7):877-878.
xii Bravi F. et al. (2013) Coffee reduces risk for hepatocellular carcinoma: An updated meta-
analysis. Clin Gastro and Hepatol, 11:1413-1421.
xiii Leung W.W. et al. (2011) Moderate coffee consumption reduces the risk of hepatocellular
carcinoma in hepatitis B chronic carriers: a case-control study. J Epidemiol & Comm Health, 65:556-558.
xiv European Association for the Study of the Liver (2013) ‘The burden of Liver Disease in Europe: A Review of Available Epidemiological Data’ Available at: http://www.easl.eu/medias/EASLimg/Discover/EU/54ae845caec619f_file.pdf
xv Smart R.G. and Mann R.E. (1992) Alcohol and the epidemiology of liver cirrhosis. Alcohol Health Res World, 16:217-222.
xvi Klatsky A.L. et al (1993) Coffee, tea, and mortality. Ann Epidemiol. Jul;3(4):375-81.
xvii Gressner O.A. et al. (2009) Identification of paraxanthine as the most potent caffeine-derived inhibitor of connective tissue growth factor expression in parenchymal cells. Liver Int, 29(6):886-897.
xviii Coffee Consumption Is Associated With Lower Liver Stiffness: A Nationally Representative Study, Sebastian Niezen, Manaav Mehta, Z. Gordon Jiang, Elliot B. Tapper, October 05, 2021,
https://www.cghjournal.org/article/S1542-3565(21)01057-0/fulltext#%20
xix Coelho, M. i in. (2022). Zwiększone spożycie zarówno kofeinowych, jak i niekofeinowych
składników kawy wiąże się ze zmniejszeniem nasilenia NAFLD u osób z cukrzycą typu 2. składniki odżywcze . Opublikowano w Internecie: https://www.mdpi.com/2072-6643/15/1/
