Trądzik młodzieńczy powstaje wskutek zmian hormonalnych, z jakimi mamy do czynienia w okresie dojrzewania. Pod wpływem androgennego działania hormonów płciowych gruczoły łojowe powiększają się, zwiększając ilość produkowanego łoju. Równocześnie dochodzi do nadmiernego rogowacenia oraz akumulacji naskórka.
Zmiana trądzikowa, czy to w postaci grudki czy zmiany zapalnej, ma swój początek w mieszku włosowym. Na skutek nadmiernego rogowacenia naskórka i łojotoku dochodzi do zaczopowania ujścia mieszka włosowego. Łój nie jest w stanie wydostać się na powierzchnię skóry i zaczyna gromadzić się w mieszku włosowym. Wówczas mamy do czynienia z tak zwanym zaskórnikiem. Gdy do zaczopowanego mieszka włosowego wnikną bakterie, znajdują one tam idealne środowisko do rozwoju. Organizm próbując bronić się przed infekcją tworzy w jej miejscu stan zapalny i wysyła w miejsce infekcji zwiększoną ilość makrofagów, których celem jest rozprawienie się z bakteriami. Z ich resztek powstaje ropa, która w końcu wydostaje się na powierzchnię skóry.
Co może wpływać na nasilenie trądziku u nastolatków?
Na nasilenie trądziku młodzieńczego niekorzystnie mogą wpływać:
- Czynniki hormonalne (u około 70% dziewcząt obserwuje się nasilenie zmian przed miesiączką mimo niewystępowania zaburzeń hormonalnych)
- Czynniki neurogenne takie, jak stres
- Przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych, hormonów anabolicznych oraz barbituranów
- Stosowanie kosmetyków działających okluzyjnie, czyli zatykających ujścia mieszków włosowych
- Niewłaściwe nawyki żywieniowe – u pewnego odsetka nastolatków obserwuje się zaostrzenie zmian trądzikowych po spożyciu nadmiernej ilości węglowodanów, produktów mlecznych, a niekiedy także ostrych potraw
Jak leczyć trądzik młodzieńczy?
Do leczenia trądziku młodzieńczego stosuje się leki miejscowe takie, jak:
- Antybiotyki, jak erytromycyna czy klindamycyna, które dostępne są wyłącznie na receptę. Oba leki są bardzo dobrze tolerowane i najlepiej sprawdzają się do leczenia wykwitów zapalnych. Z ich przyjmowaniem wiąże się jednak możliwość wystąpienia lekooporności, w związku z czym nie powinny być stosowane samodzielnie przez długi czas. Zamiast tego, należy je aplikować wraz z innymi preparatami miejscowymi.
- Retinoidy, czyli pochodne witaminy A takie, jak tretynoina, adapalen czy izotretynoina (również tylko na receptę). Posiadają działanie przeciwzapalne i przeciwzaskórnikowe. Z ich aplikacją wiąże się możliwość wystąpienia zaczerwienienia, złuszczania i pieczenia skóry, którym można zapobiegać redukując początkowo częstotliwość smarowania i stosując równocześnie specjalne preparaty nawilżające skórę. Retinoidy sprawdzą się zarówno w łagodnych, jak i ciężkich postaciach trądziku u nastolatków. Najlepiej aplikować je na noc, jako że powodując zwiększoną wrażliwość skóry, mogą potęgować reakcje posłoneczne.
- Kwas azelainowy (dostępny bez recepty) – lek, który działa na wszystkie objawy trądziku u nastolatków oraz przebarwienia pozapalne. Warto jednak wiedzieć, że działania te są słabo wyrażone, w związku z czym w większości przypadków stosuje się go razem z terapią ogólną.
- Nadtlenek benzoilu (dostępny bez recepty, znajdziemy go m.in. w preparacie Aquaclin (https://aquaclin.pl/)). Jest to preparat mający specyficzne działanie przeciwbakteryjne nie prowadzące do rozwoju lekooporności. Warto wiedzieć, że posiada on słabe działanie przeciwzaskórnikowe oraz drażniące zbliżone do tego, jakie obserwuje się po retinoidach. Zapobiegać można mu rozpoczynając terapię od mniejszych stężeń i rzadszych aplikacji. Nadtlenek benzoilu stosować można zarówno w łagodnych, jak i nasilonych postaciach trądziku. Dobrze sprawdza się do aplikacji w przerwach między stosowaniem miejscowych antybiotyków lub razem z nimi w celu zapobiegnięcia lekooporności. Więcej informacji odnośnie wspominanego powyżej preparatu i samego trądziku młodzieńczego znajdziemy pod adresem: https://aquaclin.pl/o-tradziku.html.
- preparaty łączone – w naszym kraju dostępne są dwa tego typu leki – nadtlenek benzoilu z klindamycyną oraz z adapalenem. Obydwa preparaty dostępne są wyłącznie na receptę i charakteryzują się większą skutecznością niż poszczególne składowe. Znajdą zastosowanie zarówno w łagodnej postaci trądziku młodzieńczego, w terapii wspomagającej w leczeniu ogólnym oraz terapii podtrzymującej po jego zakończeniu.
