Anemia- przyczyny, objawy, leczenie

Anemia należy do ,,podstępnych chorób'', ponieważ rozwija się często przez długi czas niepostrzeżenie, nie dając żadnych symptomów. Co ważne, mimo funkcjonującego w społeczeństwie obrazu chorego jako osoby bardzo szczupłej, bladej i zmęczonej, anemia może dotknąć praktycznie każdego.

Anemia – jak ją u siebie rozpoznać? Foto. Pixabay

Anemia (niedokrwistość) jest chorobą, której objawy często bywają mylone z przepracowaniem oraz spadkiem odporności. To sprawia, iż jest ona diagnozowana z dużym opóźnieniem. Aby tego uniknąć należy zwiększyć swoją wiedzę dotyczącą jej występowania; regularnie poddawać się badaniom profilaktycznym, stosować odpowiednią dietę. W przypadku występowania innych chorób, należy poddać się opiece specjalisty, aby pod jego kontrolą wyeliminować czynnik wywołujący niedokrwistość oraz wdrożyć odpowiednią terapię.

Przyczyny anemii

Brak żelaza jest najczęstszą przyczyną choroby. Objawia się obniżonym poziomem hemoglobiny w badaniach krwi oraz obniżonym hematokrytem. Anemia może wystąpić również z powodu niedoboru witaminy B12 oraz innych składników odżywczych, odgrywających istotną rolę w procesach krwiotwórczych np. kwasu foliowego, miedzi, kobaltu. Dodatkowo wpływ na powstawanie choroby mogą mieć zaburzenia w funkcjonowaniu układu pokarmowego oraz uszkodzenia szpiku kostnego. Niedokrwistość często towarzyszy chorobom przewlekłym, zakaźnym oraz autoimmunologicznym.

Rola żelaza w anemii

Anemia – jak ją u siebie rozpoznać? Foto. Pixabay

Hemoglobina należy do tzw. białek transportowych. Jej kluczową rolą jest dostarczenie tlenu oraz składników odżywczych do komórek organizmu. Żelazo jest niezbędne do wytwarzania hemoglobiny oraz jej właściwego funkcjonowania. Jego niedobory będą skutkowały niedotleniem tkanek oraz pojawieniem się objawów chorobowych.

Objawy anemii

Anemia – jak ją u siebie rozpoznać? Foto. Pixabay

Rodzaj pojawiających się objawów różnią się w zależności od wieku (wśród osób starszych jest większy odsetek zachorowań), płci (występuje częściej u kobiet) oraz ogólnego stanu zdrowia (obecność innych chorób może prowokować bądź nasilać objawy chorobowe).

Kluczowy będzie tu też aktualny poziom stężenia hemoglobiny we krwi. Do najczęściej spotykanych objawów należą:

  • Osłabienie, szybkie męczenie się
  • Zaburzenia koncentracji
  • Bezsenność
  • Kołatanie serca
  • Zawroty głowy oraz omdlenia
  • Duszność
  • Większa podatność na infekcje
  • Stany podgorączkowe
  • Bladość, obecna zwłaszcza w obszarze błon śluzowych jamy ustnej i oka

Ponadto przy długotrwałych niedoborach pierwiastka może się pojawić:

  • Łamliwość oraz zaklęśnięcie płytek paznokciowych
  • Nadmierne wypadanie włosów, utrata blasku oraz tendencja do ich przedwczesnego siwienia
  • Depresja

Diagnozowanie anemii

Anemia – jak ją u siebie rozpoznać? Foto. Pixabay

Należy pamiętać, iż do prawidłowego zdiagnozowania niedokrwistości potrzebne jest wykonanie całego zakresu badań diagnostycznych. Parametry, które należy wziąć pod uwagę, oprócz hemoglobiny to: ogólny poziom erytrocytów, hematokryt (objętość erytrocytów we krwi), MCH– średnia masa hemoglobiny w krwince, MCHC– średnie stężenie hemoglobiny we krwi, MCV– średnia objętość krwi. Należy również określić poziom żelaza, ferrytyny (stanowi ,,rezerwuar” dla jonów żelaza we krwi) i transferyny (odpowiedzialna jest za transport żelaza we krwi). Coraz częściej wykonuje się również badanie TIBC. Jest to całkowita zdolność surowicy do wiązania żelaza.

Dopiero to rozszerzenie zakresu badań, pozwala na jednoznaczną diagnozę wystąpienia anemii oraz wdrożenie odpowiednich działań terapeutycznych.

Należy zaznaczyć, iż nie powinno się  stosować suplementacji ,,na własną rękę”. Suplementowanie żelaza bez konsultacji z lekarzem może bowiem nie tylko zamaskować przyczynę choroby, ale również doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Grupy ,,ryzyka”

Problemy z niedoborem żelaza można zaobserwować u osób, które stosują tzw. niezbilansowane diety redukcyjne. Zazwyczaj są one ubogie w mikroelementy oraz witaminy. Ponadto występuje w nich nieprawidłowa podaż białek oraz NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe).

Grupami, które są najbardziej narażone na występowanie tego problemu są również osoby czynnie uprawiające sport (zwłaszcza biegacze prowadzące intensywny trening), kobiety, które podczas menstruacji zmagają się z obfitymi krwawieniami oraz stosujący dietę wegańską.

Objawy anemii mogą  wystąpić też u osób starszych. Problem niedokrwistości narasta wraz z wiekiem i pojawia się częściej u kobiet niż u mężczyzn. Występowanie anemii u osób starszych związane jest z wyższą śmiertelnością, cięższym przebiegiem chorób, częstszymi i dłuższymi hospitalizacjami. Ponadto zwiększa się u nich ryzyko wystąpienia upadków i złamań oraz stanów depresyjnych.

Anemia a dieta

Anemia – jak ją u siebie rozpoznać? Foto. Pixabay

Należy pamiętać, iż przyswajamy jedynie 5-10 proc. żelaza, który dostarczamy organizmowi wraz z pożywieniem. Najwięcej żelaza dobrze wchłanialnego (tzw. hemowego), znajduje się w czerwonym mięsie i wątróbce oraz żółtkach jaj. Dostarczenie tego pierwiastka na diecie roślinnej jest trudniejsze, ponieważ takie produkty zawierają z kolei żelazo niehemowe, które organizm gorzej przyswaja.

Roślinnymi źródłami żelaza są m.in: natka pietruszki, liście pokrzywy, czerwone buraki, czerwone buraki, komosa ryżowa, brokuły, jarmuż.

Kluczową rolę odgrywa przyjmowanie oraz suplementacja witaminą C, która jest niezbędna do prawidłowego przyswajania pierwiastka. Produkty bogate w żelazo należy więc łączyć ze źródłami tej witaminy. Istotną kwestią jest obecność produktów bogatych w witaminy z grupy B, kwas foliowy oraz miedź, cynk i molibden. Bez nich żelazo nie może być odpowiednio wykorzystywane przez organizm. Wszystkie te związki możemy znaleźć w owocach i warzywach np. w szpinaku, pietruszce, papryce i pomidorach.

Trzeba pamiętać też o substancjach, które zmniejszają wchłanianie żelaza, takich jak: fityniany, szczawiany, taniny oraz garbniki. Na przykład popijanie posiłku czarną lub zieloną herbatą zmniejsza jego przyswajanie. Aby przyspieszyć ten proces zamiast herbaty można spożywać np. napar z pokrzywy, który posiada duże właściwości krwiotwórcze. Do innych substancji utrudniających wchłanianie żelaza należą również m.in. czerwone wino, mleko, kawa i otręby.

 

Kamila Kopczyńska