„Poranek PO” – Start kampanii edukacyjnej
W obliczu dynamicznych zmian w medycynie i prawach kobiet, temat antykoncepcji awaryjnej w Polsce nabiera coraz większego znaczenia. W latach 2000-2020 liczba kobiet stosujących nowoczesne metody antykoncepcji na świecie wzrosła z 663 milionów do 851 milionów, a prognozuje się dalszy wzrost o kolejne 70 milionów do 2030 roku. Te dane pokazują, jak kluczowa może być skuteczna edukacja na temat antykoncepcji awaryjnej. Niestety, mitów i fałszywych informacji na ten temat jest mnóstwo, co wprowadza zamieszanie i zniechęca kobiety do korzystania z tych środków. W odpowiedzi na tę sytuację rusza kampania edukacyjna „Poranek PO”, której celem jest rzetelne informowanie społeczeństwa o antykoncepcji awaryjnej i umożliwienie kobietom podejmowania świadomych decyzji dotyczących ich zdrowia reprodukcyjnego.
Antykoncepcja awaryjna – jak działa, dlaczego jest potrzebna oraz dlaczego wciąż wiemy o niej za mało
Antykoncepcja awaryjna to jedna z dostępnych na rynku metod antykoncepcji, jednak jak sama nazwa wskazuje, jest to metoda, którą powinno się stosować tylko w konkretnych sytuacjach. Eksperci oraz lekarze podkreślają, że antykoncepcja awaryjna to metoda, którą stosuje się w przypadku, gdy zawiodą podstawowe formy antykoncepcji lub w przypadku odbycia stosunku seksualnego bez zabezpieczenia. Do takich sytuacji można zaliczyć pęknięcie prezerwatywy, odklejenie plastra antykoncepcyjnego, czy nagły, nieplanowany i niezabezpieczony stosunek seksualny. Właśnie wtedy pojawia się możliwość zastosowania innych metod antykoncepcji. Większość osób w takiej sytuacji zaczyna szukać pomocy czy porady w Internecie i w tym momencie w głowach szczególnie kobiet zaczynają się rodzić setki pytań, wątpliwości i obaw. Po pierwsze antykoncepcja awaryjna przedstawiana jest jako niebezpieczna. Co więcej na wielu portalach czy forach można przeczytać, że przerywa ona ciąże, powoduje niepłodność, przerażające skutki uboczne czy tycie.
Te wszystkie informacje są nieprawdziwe, a wiele osób wciąż jeszcze nie wie, że tabletka dzień po działa jeszcze przed zajściem w ciążę poprzez zapobieganie lub opóźnianie owulacji. Oznacza to, że po niezabezpieczonym stosunku wszystkie plemniki nie mają jajeczka do zapłodnienia i w takiej sytuacji nie może do niego dojść.
„Prawdą jest, że po zażyciu tabletki dzień po mogą pojawić się skutki ubocze, jak w przypadku każdego zażytego leku, ale są one bardzo rzadkie i niewielkie. Jednak cały czas warto podkreślać, że antykoncepcja awaryjna jest bezpieczna, a jeśli jest stosowana świadomie, to nie ma w tym nic złego” – komentuje dr n. farm. Piotr Merks, ekspert kampanii Poranek PO, specjalista farmacji, Przewodniczący Związku Zawodowego Pracowników Farmacji.
Wciąż mało mówi się o tym, że badania naukowe dowodzą braku wpływu tabletki dzień po na płodność, masę ciała czy rozwój poważnych chorób[1]. Taki stan rzeczy doprowadza do informacyjnego chaosu, a przeplatanie się prawdy i kłamstwa nie prowadzi do niczego dobrego. O tym, że edukacja seksualna w szkołach jest niewystarczająca, wiadomo od dawna, jednak, aby społeczeństwo było całkowicie świadome na temat wszystkich dostępnych metod antykoncepcji potrzeba jeszcze zrobić bardzo dużo. Przede wszystkim konieczne jest wdrożenie działań edukacyjnych i naprawczych.
„Poziom wiedzy Polaków na temat antykoncepcji awaryjnej jest wciąż niski. Społeczeństwo potrzebuje edukacji dotyczącej dostępnych metod antykoncepcji, sposobu ich działania czy możliwości jej zakupu.
W Internecie cały czas publikowane są nieprawdziwe informacje, które tylko pogarszają sprawę. Kobiety boją się korzystać z antykoncepcji awaryjnej, a w ich głowach rodzi się wiele pytań, które często pozostają bez odpowiedzi. Nie możemy dłużej przyglądać się tej sytuacji, dlatego inicjujemy właśnie kampanię edukacyjną „Poranek PO”, która ma obalić wszelkie mity na temat antykoncepcji awaryjnej, jak i służyć pomocą w edukacji społeczeństwa, zarówno pacjentów, jak i lekarzy specjalistów” – podkreśla prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta, ekspert kampanii Poranek PO, specjalista ginekolog-położnik, endokrynolog, seksuolog. Kierownik Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
Rola farmaceutów kluczowa dla „odczarowania” antykoncepcji awaryjnej
Tematyka antykoncepcji awaryjnej dotyczy nie tylko osób, które chcą z niej skorzystać, ale również, lekarzy, specjalistów, w tym w szczególności farmaceutów, których rola będzie kluczowa dla przekonywania społeczeństwa o bezpieczeństwie stosowania antykoncepcji awaryjnej i edukacji, w jaki sposób oraz kiedy z niej korzystać. Będą oni na pierwszej linii kontaktu z pacjentami, a właściwa, szczera i odpowiedzialna rozmowa podczas sprzedaży tabletki dzień po może z pewnością sprawić, że jej stosowanie przestanie być tematem TABU.
„Warto podkreślić, że z antykoncepcji awaryjnej powinno korzystać się świadomie i tylko w nagłych, awaryjnych przypadkach, natomiast należy zwrócić uwagę, że zarówno osoba dokonująca jej zakupu, jak i farmaceuta nie powinny się bać szczerze rozmawiać. Jestem zdania, że farmaceuta jest po to, aby pomagać, a w trakcie trwania kampanii „Poranek PO” opowiemy też o potrzebach farmaceutów i procedurach związanych z realizacją sprzedaży antykoncepcji awaryjnej” – komentuje dr n. farm. Piotr Merks, ekspert kampanii Poranek PO, specjalista farmacji, Przewodniczący Związku Zawodowego Pracowników Farmacji.
W Polsce obecnie trwa program pilotażowy, który umożliwia zakup antykoncepcji awaryjnej w aptekach na receptę farmaceutyczną i potrwa on do 30 czerwca 2026 roku, a nabór do niego wciąż trwa. Wszystkie apteki, które dołączyły do pilotażu, można zlokalizować na specjalnej mapce dostępnej na portalu pacjent.gov.pl. To również duże ułatwienie dla wszystkich osób, które potrzebują dokonać zakupu antykoncepcji awaryjnej. Według raportu „Contraception Policy Atlas Europe” z 2023 roku Polska zajmowała ostatnie miejsce w rankingu określającego dostęp do antykoncepcji spośród innych europejskich państw. Spoglądając na sąsiadów Polski, gdzie antykoncepcja awaryjna funkcjonuje od dawna, wprowadzenie jej w Polsce, to duży krok naprzód, który był potrzebny. Jednak potrzebnych jest wiele działań, które zaznajomią społeczeństwo z tematyką i działaniem antykoncepcji awaryjnej.
[1] Kristin O. Haeger, Jacqueline Lamme, Kelly Cleland, State of emergency contraception in the U.S., 2018, Contraception and Reproductive Medicine
