Zadaniem nosa (przestrzeni wewnątrznosowych) jest nawilżenie powietrza, oczyszczenie z pyłów i gazów oraz ogrzanie do temperatury +31 stopni zaś dzięki receptorom węchowym czujemy zapachy.
Wspólnym objawem dla wielu jednostek chorobowych jest katar Wiosna sprzyja przeziębieniom, mnożą się infekcje wirusowe, często pojawia się wodnisty katar.
Zadajemy sobie wówczas pytanie, alergia czy katar sienny?
Czy zwykłe przeziębienie? Przy katarze sezonowym pojawiającym się przez kilka lat w tych samych miesiącach myślimy alergia i zwykle mamy rację, choć trzeba to podejrzenie potwierdzić badaniami np. testami skórnymi.
Trudniej gdy katar jest całoroczny. Możemy mieć objawy łagodne, umiarkowane lub ciężkie, powodujące zaburzenia snu, utrudnienie wykonywania codziennych czynności, lub uprawianie sportu, powodujące trudności w pracy i nauce. Katar może być okresowy, przewlekły, sezonowy lub całoroczny. Często współistnieje łzawienie, swędzenie i zaczerwienienie oczu a nawet bóle głowy, brzucha, biegunka, pokrzywka. Gdy dolegliwości pojawiają się w połowie stycznia a świat jest pokryty śniegiem nie wszyscy wiedzą, że mogą to być pyłki, głównie leszczyny, później olchy buku i wierzby, w kwietniu dołącza się brzoza a następnie lawinowo inne.
A jeśli to pyłkowica?
Wystarczy 80 ziaren w mm3, aby alergik poczuł się źle. Przy pyłkowicy występuje sezonowy nieżyt nosa, ale mogą pojawić się objawy całoroczne związane z krzyżowym działaniem niektórych pokarmów. W czasie pylenia brzozy chory powinien unikać zjadania surowej marchwi, pomidorów, selera, kiwi, mieszanki curry, surowych jabłek i gruszek. Zjedzenie tych pokarmów może nasilić objawy. Również poza tym okresem może pojawić się swędzenie ust czy zmiany na dłoniach powstające na skutek zjadania lub trzymania uczulających pokarmów. W dalszym etapie może wystąpić pokrzywka kontaktowa.
Co kiedy pyli?
Przy uczuleniu na pyłki leszczyny trzeba unikać jedzenia orzechów. Pamiętajmy o tym zwłaszcza, że wiele dodatków do ciast deserów i produktów spożywczych ma w swoim składzie orzechy.
Po ustaniu pylenia brzozy pojawiają się pyłki dębu, jesionu, klonu, topoli, kasztanowca, lipy, buku, grabu. Corocznie stężenia tych pyłków są różne, dlatego alergicy powinni śledzić Serwis Pyłkowy również drogą elektroniczną stężenia pyłków tych drzew są zwykle niskie, ale…mogą okresowo wzrastać, powodując dokuczliwe objawy.
Od maja do września zaczynają pylić trawy, chwasty, drzewa późne. Profilaktyka w przypadku uczulenia na te pyłki jest trudna.
Ochrona chorego przed alergenami
Nasilenie pylenia traw to okres od maja do lipca w tym czasie pylą również zboża a areał upraw żyta w Polsce jest największy w Europie. Ochrona chorego przed alergenami pyłku roślin jest szczególnie ważna, częste zaostrzenia objawów prowadzą do licznych powikłań i nasilają proces chorobowy. Poza tym pyłki roślin osadzają się na nośnikach, bywają nimi cząsteczki spalin, sadzy, cząstki organiczne, które wraz z zanieczyszczeniami powietrza dodatkowo uszkadzają błonę śluzową umożliwiając przedostawanie się przez uszkodzone miejsca większej ilości alergenów.
Rośliny porastają nieużytki, place budowy, rowy, przydroża, również łąki i brzegi rzek, które często wybieramy na miejsca relaksu. Nie ma pyłków tylko w wysokich górach i w odległości 100 m od brzegu morza. Dlatego alergicy na miejsca wakacyjnego odpoczynku powinni wybierać regiony czyste i pozbawione pyłku.
Ważnym czynnikiem wpływającym na stężenie pyłku roślin jest nasłonecznienie. Wraz ze wzrostem ilości słońca rośnie ilość pyłków. W ciągu doby są dwie zwyżki stężenia: rano między 5 a 8 i po południu miedzy 17 a 19. Ulgę przynosi deszcz, ale nie na długo. W 30- 60 min po ustaniu opadów pylniki wysychają i znów wyzwalają pyłek.
Jakie uczulenie wywołują trawy?
Trawy wywołują uczulenie krzyżowe z pomidorem, selerem, kiwi, zbożami, a w przypadku uczulenia na bylicę, alergizują wina typu Wermut i likiery, nie powinno się również spożywać selera, pora, marchwi, ani używać octu i musztardy.
Pyłki są zbierane przez pszczoły i mogą znaleźć się w miodach zwłaszcza spadziowych i wielokwiatowych a więc uwaga! Objawy mogą pojawić się również zimą.
Latem nie tylko pyłki roślin powodują pyłkowicę. Pamiętajmy tez o zarodnikach grzybów pleśniowych, które występują często razem z pyłkami roślin aż do października.
Złota reguła w alergologii to unikanie kontaktu z alergenem. Dlatego prosimy noście latem okulary, czapki z daszkiem lub kapelusze, po powrocie do domu zmieniajcie ubranie i weźcie prysznic, jeśli już musicie przebywać na świeżym powietrzu w środku dnia.
Objaw zapalenia spojówek
Gdy pojawią się objawy ze strony spojówek (łzawienie, zaczerwienienie, świąd) lub śluzówek (kichanie, wodnisty katar, swędzenie nosa, obrzęk śluzówki) ulgę przynoszą dostępne bez recepty leki przeciwhistaminowe, lecz często ich stosowanie nie wystarcza. Warto wówczas skontaktować się z lekarzem rodzinnym, który zaleci odpowiednia terapię miejscową. Najskuteczniejsze są miejscowe preparaty kortykosteroidowe. Lęk przed nimi jest nieuzasadniony. Nowoczesne leki z tej grupy nie wchłaniają się z powierzchni błony śluzowej nosa, jeśli w niewielkiej ilości dostają się do organizmu, są rozkładane do formy nieaktywnej są więc w stosowanych dawkach bezpieczne.
Nie każdy wie, że powszechnie stosowane a dostępne bez recepty leki obkurczające naczynia w nosie, długo stosowane, powodują trudne do wyleczenia objawy uboczne i ponowny obrzęk nosa. Radźmy się więc lekarza rodzinnego aby uniknąć błędów. Jeśli efekt jego leczenia będzie niewystarczający na pewno skieruje państwa do alergologa, który dysponuje wieloma możliwościami leczenia z immunoterapią swoistą (odczulaniem) włącznie.
Lek. med. Halina Chełchowska, alergolog
kierownik poradni specjalistycznej
w Dziecięcym Szpitalu Klinicznym AM w Warszawie
ul.Działdowska 1