Etykieta przy stole – zasady nakrywania do stołu

Oto kilka odpowiedzi na nurtujące nas często pytania: jak nakryć do stołu?, jakie danie należy podać?, jak dobrać odpowiednie wina i napoje?

etykieta stolu2Czy nie macie wrażenia, że gdzieś zagubiliśmy ważność spożywania wspólnie posiłków. Stół często nakrywamy w biegu, niechlujnie i bez wyczucia estetycznego. A co z zasadami? Może warto sobie je odświeżyć i stosować?

Rodzaj przyjęć:

  • Przyjęcia na stojąco: lampka wina, cocktail party, recepcja, przyjęcie bufetowe, garden party.
  • Przyjęcia na siedząco: bankiet, obiad, śniadanie (lunch)
  • Przyjęcia na stojąco: lampka wina, skromne przyjęcie okolicznościowe (np. otwarcie wystawy, konferencja prasowa),
    – może odbywać się o każdej porze dnia,
    – trwa ok. 30 minut,
    – napoje gorące + wino, aperitify, soki,
    – zakąski tylko zimne np. orzeszki, paluszki, migdały.
  • Cocktail party,
    – przyjęcie w godzinach popołudniowych,
    – trwa około 2 godziny i kończy się przed 20 00 (w zaproszeniu podaje się godz. rozp. i zakoń.),
    – goście obsługują się sami, kelnerzy obsługują bar i zbierają naczynia,
    – podaje się głównie przekąski zimne i napoje.
  • Przyjęcie bufetowe lub recepcja, te same zasady co przy cocktail party, z tą różnicą, że podaje się także kilka ciepłych dań do wyboru.
  • Garden party, odmiana cocktail party na świeżym powietrzu.

Zasady obowiązujące podczas przyjęcia:

  •  jedzenie musi być w drobnych kawałkach, tak aby nie trzeba było używać noża,
  •  kanapki, koreczki i kawałki mięsa muszą być na tyle małe, aby można je było wsadzić w całości do ust,
  •  dopuszczalne są tylko ryby wyfiletowane, tak aby nie trzeba było wybierać z nich ości,
    – na 15-30 gości przypada jeden kelner.

Przyjęcia na siedząco:

Obiad, uroczysta forma przyjęcia na siedząco.

  •  rozpoczyna się zwykle około godziny 20 00,
  •  trwa około 2,5 – 3 godziny,
  •  czekając na przybycie gości podaje się aperitif (ok.20 minut),
  •  jeśli w przyjęciu bierze udział więcej niż osiem osób, przed każdym z gości powinien się znaleźć kartonik z nazwiskiem,
  •  na obiadach z dużą ilością gości, zwłaszcza przy kilku stołach, przed wejściem do sali powinien się znaleźć plan sali i stołów.

Śniadanie, z ang. lunch, ma formę podobną do obiadu.

  •  zaczyna się około godziny 13 00,
  • trwa 2-2,5 godziny,
  • menu skromniejsze, na ogół nie podaje się zupy.

Bankiet, zasady podobne jak na obiedzie, lecz organizowany dla dużej grupy osób, nawet kilkuset.

  •  do zaproszenia dołącza się zwykle plan sali z zaznaczeniem miejsca, które ma zająć zaproszony.

Zasady

  •  obowiązkiem gospodarza i gościa honorowego jest wygłoszenie toastu,
  •  należy zachować wszelkie zasady obowiązujące przy nakrywaniu stołu,
  •  na 6-8 gości przypada jeden kelner.

Zasady nakrywania stołu:

  •  zestaw nakrycia dla każdego gościa składa się z metalowej (ew. porcelanowej) podstawki, na którym kładziemy okrągłą serwetę i talerz podstawowy,
  •  serwety służące do przykrycia kolan powinny się znaleźć po lewej stronie lub na talerzu,
  •  zasada układania sztućców – powinny być ułożone według kolejności użycia, zaczynając od tych najdalej od talerza,
  •  powyżej talerza znajdują się sztućce deserowe,
  •  ostrze noży powinno być skierowane w stronę talerza, widelce grzbietami w dół,
  •  powyżej talerza, po lewej stronie znajduje się talerzyk na sałatkę i talerzyk na pieczywo i masło,
  •  po prawej, na górze, również w kolejności użycia stoją kieliszki,
  •  kieliszków do likierów i koniaku nie stawia się na stole, ponieważ są podawane razem z kawą, najczęściej przy innym stole.

Zasady układania menu:

  •  kolejność podawania dań i trunków – przystawka zimna, zupa, przystawka gorąca, danie rybne, danie mięsne główne, sery, deser, kawa (rzadko podaje się wszystkie wymienione dania),
  •  produktu użyte do przygotowania dań nie powinny się powtarzać (nie podajemy brokułów do dania głównego, jeśli wcześniej była zupa brokułowa) – wyjątek: przyjęcia „tematyczne” np. serowa uczta, truskawkowe pola itp.,
  •  staramy się wykorzystywać produkty sezonowe,
  •  zupy serwujemy czyste, lub kremy, unikamy zawiesistych.

Dobór win i napojów

etykieta stoluKolejność podawania win:

  •  wino białe wytrawne,
  •  wino czerwone wytrawne,
  •  wina słodkie.
    Wina stołowe – wytrawne i półwytrawne.
    Wina deserowe – słodkie i półsłodkie.

Sposób podawania jedzenia i niektórych potraw

  •  jeśli nie potrafimy czegoś jeść, nie eksperymentujemy, lecz obserwujemy gospodarza,
  •  bułki na przyjęciach nie gryziemy, lecz odłamujemy po kawałku,
  •  talerz na zupę przechylamy w kierunku od siebie,
  •  sosem polewamy tylko mięso lub rybę, nigdy jarzyny i dodatki,
  •  ryby jemy widelcem lub widelcem i nożem – nigdy dwoma widelcami,
  •  awokado lub kiwi, podane ze skórką jemy łyżeczką,
  •  kompoty i desery powinny być przygotowane z owoców wypestkowanych, jeśli jednak znajdziemy pestkę wypluwamy ją na łyżeczkę, nie na dłoń,
  •  ziemniaki w całości jemy tylko widelcem, nigdy nie pomagamy sobie nożem (wyjątek – ziemniaki w łupkach),
  •  kawior rozsmarowujemy na kawałku pieczywa, nigdy nie wkładamy go sztućcami wprost do ust,
  •  sery serwujemy na drewnianej tacy np. z owocami,
  •  jeśli podajemy owoce w całości, musimy przewidzieć osobny talerzyk i specjalne, mniejsze sztućce do ich jedzenia,
  •  truskawki, poziomki, maliny serwujemy w pucharkach lub miseczkach,

Zasady rozmieszczania gości przy stole

  •  gości zawsze rozsadza gospodarz,
  •  miejsce honorowe znajduje się przodem do sali, naprzeciwko drzwi wejściowych lub okien,
  •  najważniejszy gość zajmuje krzesło po prawej stronie gospodyni lub naprzeciwko gospodarza
  •  małżonka gościa honorowego zajmuje miejsce po prawej stronie gospodarza,
  •  kobiety i mężczyźni powinni siedzieć na przemian,
  •  pary małżeńskie nie powinny siedzieć obok siebie,
  •  kobiet nigdy nie sadzamy na końcu stołu,
  •  staramy się uwzględnić sympatie i antypatie gości,
  •  gości zagranicznych honorujemy przed krajowymi,
  •  gospodyni siedzi naprzeciwko gospodarza.

Obiad roboczy – business lunch

  •  w odróżnieniu od innych uroczystości termin obiadu roboczego jest uzgadniany przez obie strony,
  •  wybieramy restaurację znajdującą się w pobliżu miejsca pracy gościa, lub w połowie drogi,
  •  zawsze płaci osoba zapraszająca, najlepiej dyskretnie np. kartą kredytową lub na stronie, a nie przy stoliku,
  •  wcześniej rezerwujemy stolik i uprzedzamy, że to my będziemy płacić rachunek.

Rola gospodarza:

  •  osoba zapraszająca wcześniej przychodzi do restauracji i ustala z kelnerem szczegóły np. sposób płacenia rachunku,
  •  jeśli oczekuje tego gość, gospodarz powinien polecić potrawy z menu, dlatego wcześniej musi poznać upodobania gościa (nie prowadzimy wegetarian do myśliwskiej restauracji, podobnie jak Żydowi nie proponujemy wieprzowiny) i menu restauracji,
  •  gospodarz daje napiwek w wysokości ok. 10-15 %.

Rola gościa:

  •  gość nigdy nie zamawia potrawy droższej, niż zaproponowana lub zamówiona przez gospodarza,
  •  nie proponujemy płacenia rachunku.

Palenie

  •  papierosy palimy po deserze, przy kawie i to tylko wtedy, gdy gospodarze podadzą popielniczki,
  •  jeśli zapraszamy do restauracji palącego, to musimy zamówić stolik w części dla palących,
  •  palenie na ulicy jest wielkim nietaktem,
  •  kobieta nigdy nie przypala papierosa mężczyźnie,
  •  nie rozmawia się z papierosem w ustach,
  •  nie przypala się papierosa innym papierosem,
  •  jeśli nie ma popielniczek, to znaczy, że gospodarze nie życzą sobie palenia,
  •  do zapalenia fajki lub cygara nigdy nie używamy zapalniczki

Pułapki, błędy i wypaczenia

  •  na przyjęciach unikamy podawania potraw z buraczków – łatwo brudzą, a niektórym gościom (np. Węgrom) nie przejdą przez gardło,
  •  unikamy podawania kury (wyjątek filety) i podrobów,
  •  nie podajemy potraw, które mogą spowodować niestrawność, wzdęcia itp.
  •  unikamy podawania borówek, ponieważ brudzą zęby,
  •  unikamy podawania potraw z dużą ilością świeżej cebuli lub czosnku, ponieważ goście po zjedzeniu będą się czuć skrępowani własnym zapachem z ust,
  •  podczas przyjęć siedzących staramy się nie podawać kulinarnych eksperymentów np. kałamarnic, czy ostryg – goście, którzy nie lubią tych potraw będą zmuszeni do ich zjedzenia,
  •  na stole nie stawiamy wysokich świec, ani wysokich wazonów z kwiatami – goście muszą się widzieć,
  •  nie wygłasza się toastów, gdy na stole znajdują się gorące dania,
  •  podczas toastów nie stukamy się kieliszkami, a jedynie kierujemy kieliszek w stronę osoby honorowanej toastem lub w kierunku naszych sąsiadów,
  •  „smacznego” mówi kelner, a nie gospodarz przyjęcia,
  •  kotlet de volaille najpierw nakłuwamy, aby wypuścić masło a następnie zaczynamy jeść od końca skierowanego w przeciwną stronę, tak aby nie poplamić siebie lub sąsiada.

dr Anna Siewierska-Chmaj,
Politolog. Doktoryzowała się na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych
Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2001 roku nauczyciel akademicki w Wyższej
Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Zajmuje się językiem polityki, negocjacjami, etykietą oraz wielokulturowością.