Mówi się, że płodność kobiet spada już po 30 roku życia, a mężczyzna może zostać ojcem do końca życia. Czy to prawda?
Faktem jest, że u kobiet wiek ma znaczący wpływ na płodność i częstość wad genetycznych u potomstwa, a menopauza wiąże się z zakończeniem zdolności reprodukcyjnych. Mężczyźni zaś, do późnej starości są zdolni do zapłodnienia. Jednak nie jest prawdą, że mężczyzna jest tak samo płodny przez całe swoje życie. Liczy się nie tylko zdolność do produkcji plemników, ale i jakość nasienia.
Dlaczego płodność mężczyzn spada z wiekiem? Jakie zmiany zachodzą w czasie tzw. andropauzy?
Objawy tzw. andropauzy (bo nie jest to termin precyzyjny) są bardzo podobne do objawów hipogonadyzmu: niedoboru hormonów, wywołanego chorobą, a nie naturalnymi zmianami, związanymi z wiekiem. U mężczyzn dochodzi do upośledzenia lub obniżenia funkcji hormonalnych i reprodukcyjnych. Poziom testosteronu nie kończy się nagle, ale spada bardzo powoli wraz z wiekiem. To z kolei może prowadzić do obniżenia popędu płciowego i kłopotów z erekcją.
Mimo że plemniki mają zdolność do zapłodnienia prawidłowo funkcjonującej komórki jajowej przez całe życie mężczyzny, to po czterdziestym roku życia następuje wyraźny spadek płodności. Na ten stan rzeczy mają przede wszystkim wpływ malejąca ilość plemników w nasieniu i pogarszająca się ich jakość.
Jak zmienia się jakość plemników z wiekiem mężczyzny?
Proces ten jest wolniejszy niż w przypadku starzenia się komórek jajowych u kobiety ale równie nieunikniony. Mimo, że męskie plemniki nie podlegają procesowi starzenia, to zmniejsza się ich liczba, żywotność i ruchliwość – zgodnie z badaniami jej wydajność zaczyna spadać od 30 roku i koło 50-tki ruchliwość plemników może być niższa aż o 37 %.
Czasami trafiają do mnie pacjenci, którzy posiadają tylko pojedyncze ruchome plemniki, spośród milionów plemników obecnych w ejakulacie i z bardzo niską, kilkuprocentową żywotnością. To tak, jakby na zawody rowerowe tylko kilku uczestników przyprowadziło rowery.
Opublikowano prace, w których wykazano, że partnerzy starający się o dziecko jeśli kobieta ma mniej niż 25 lat, a mężczyzna jest po 40-stce to okres starania się o dziecko może wydłużyć się aż pięciokrotnie. Dlatego jeśli mamy do czynienia z męską niepłodnością, trzeba poznać dokładną przyczynę. Zawsze zlecam szczegółowe badania nasienia, badania hormonalne i staram się na podstawie takiego profilu zastosować indywidualne metody leczenia.
Czy istnieje zwiększone ryzyko wad genetycznych lub innych chorób u dzieci, jeśli ojcem jest starszy mężczyzna?
Istnieje szereg publikacji wykazujących, że istnieje zależność pomiędzy wiekiem ojca, a częstotliwością występowania wad wrodzonych i aberracji chromosomalnych. Według niektórych badań, im bardziej jest zaawansowany wiek mężczyzny w momencie poczęcia dziecka, tym większe ryzyko, że przekazywane przez niego potomstwu mutacje genów wywołają zaburzenia, takie jak autyzm czy schizofrenia.
Czy istnieje recepta na zachowanie witalności seksualnej i płodności w późnym wieku? Jak obniżyć swój wiek biologiczny?
Zmiany, jakie zachodzą u mężczyzn z wiekiem, zależą w dużym stopniu od czynników genetycznych. Warto zaobserwować, kiedy pierwsze objawy przekwitania wystąpiły u ojca i dziadka. W Centrum Parens prowadzimy aktualnie badania we współpracy z Małopolskim Centrum Biotechnologii, które mają na celu określenie biologicznego wieku mężczyzny. Właściwie opierają się one na zmianach, jakie następują w naszym DNA w czasie, kiedy zegar biologiczny bezustannie tyka. Na te modyfikacje naszego materiału genetycznego, ma także wpływ wiele czynników zewnętrznych, czyli często nieprawidłowe nawyki (palenie papierosów, błędy dietetyczne, brak aktywności fizycznej).
Jak obniżyć swój wiek biologiczny i zachować jak najdłużej płodność oraz kondycję seksualną na wysokim poziomie? Poniżej recepta lekarza:
- Redukcja masy ciała. Nadwaga wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi, które wpływają na zaburzenia płodności. Zastanów się, czy „brzuszek piwny” faktycznie powstał z zamiłowania do tego napoju, a nie z powodu wysokiego poziomu cholesterolu.
- Zrezygnuj z siedzącego trybu życia. Tak, kierowcy i informatycy naprawdę mają najsłabsze parametry nasienia. I to niekoniecznie w późnym wieku! Ale oni też kiedyś kończą pracę i popełniają błąd, czas wolny spędzając przed telewizorem. Jeśli chcesz zostać ojcem, sauna i gorące kąpiele także odpadają.
- Rzuć palenie. Toksyny zawarte w dymie papierosowym uszkadzają nie tylko Twój DNA, ale też materiał genetyczny w plemnikach. Jest na pewno kilka niezłych genów, które chcesz przekazać swoim dzieciom w niezmienionym stanie.
- Wprowadź zróżnicowaną dietę. Pożywienie bogate w witaminy z grupy B i C, antyoksydanty i cynk, sprzyja prawidłowemu rozwojowi plemników. Pij też około 2-3 litrów wody dziennie – często odwodnienie sprzyja większej lepkości nasienia.
- Alkohol w nadmiarze niewskazany (nie, nie musisz ograniczać go do zera – mecz w dobrym towarzystwie i z dobrym trunkiem od czasu do czasu nie zaszkodzi).
- Wprowadź do swojego kalendarza umiarkowaną aktywność fizyczną, czyli około 6-10 godzin w tygodniu spędzanych aktywnie, najlepiej na świeżym powietrzu. Jeśli masz problemy z kręgosłupem, możesz pójść na basen (jednak w czasie starań o dziecko jest niewskazany, ze względu na możliwość infekcji). Rower nie jest dobrym pomysłem – istnieje ryzyko mikrourazów.
- Stosowanie anabolików jest jedną z najczęstszych przyczyn obniżenia płodności! Jeśli je stosowałeś, zanim zaczniesz starania o dziecko, sprawdź, jak zaburzyły Twoją równowagę hormonalną.
