Probiotyki – wsparcie w leczeniu zespołu jelita drażliwego (IBS)

Zespół jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrome – IBS) jest najczęstszą przewlekłą chorobą jelita cienkiego i grubego – szacuje się, że cierpi na nią nawet 20 proc. populacji.

Probiotyki – wsparcie w leczeniu zespołu jelita drażliwego (IBS)

Chociaż nie wiąże się z groźnymi powikłaniami, potrafi znacznie obniżyć komfort życia.
W łagodzeniu dolegliwości związanych z IBS pomocne mogę być świadomie wybierane probiotyki.
1/3 ankietowanych badania opinii na temat wiedzy o probiotykach, kojarzy te preparaty ze stosowaniem uzupełniająco, w stanach zapalnych jelit oraz IBS. Natomiast, ponad 18% respondentów tego badania, stosowało probiotyki w przypadku IBS*.

Biegunka a IBS – jak rozpoznać zagrożenie?

Zespół jelita drażliwego – odnosi się do zaburzeń pracy jelit, które skutkują bólami brzucha oraz zmianą częstości wypróżnień i konsystencji stolca. Aby sprawnie przystąpić
do przeciwdziałania, kluczowa jest trafna ocena żołądkowego dyskomfortu. Od 2016 roku
w diagnostyce zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego wykorzystywane są Kryteria
Rzymskie IV. Według nich o IBS świadczy ból brzucha, występujący co najmniej jeden dzień
w tygodniu w okresie 3 miesięcy. Musi on spełnić też co najmniej 2 z podanych kryteriów:
jest związany z wypróżnieniami, zmianą ich częstości lub konsystencji stolca. Ostatnia zmiana decyduję o klasyfikacji typu choroby. Czterema głównym podtypami są postacie:
z zaparciem, z biegunką, mieszana oraz niesklasyfikowana. Na tym jednak nie kończą się objawy IBS. Towarzyszącymi dolegliwościami są: wymioty, wzdęcia, gazy, uczucie sytości – jeszcze przed posiłkiem, czy uczucie zalegania pokarmu.

Oś mózg-jelita, czyli źródło żołądkowego dyskomfortu

Przyczyny występowania IBS nie są dotąd całkowicie znane. Jego rozwój może mieć podłoże genetyczne, a czynniki środowiskowe dodatkowo na to wpływają. Osoby z zaburzeniami psychoemocjonalnymi mogą być bardziej narażone na objawy IBS. Wynika to z zależności jaka zachodzi między mózgiem, a jelitami. Mikrobiota jelitowa uwalnia różne substancje, które drogą przewodu pokarmowego, układu odpornościowego i nerwowego, mogą być transportowane do dalszych narządów. Ta komunikacja jest dwukierunkowa. Ośrodkowy układ nerwowy może oddziaływać na mikrobiotę, tak jak ona wpływa na funkcje mózgu.
Przebyte infekcje lub leczenie antybiotykami również mają znaczenie. Mikroorganizmy zasiedlające przewód pokarmowy są warunkiem zdrowia. Zależność między zmianą mikrobioty a schorzeniami jelit sprawia, że manipulacja składem mikrobioty za pomocą
probiotyków i/lub prebiotyków jest rozważana w łagodzeniu objawów IBS.
Ponad 65% badanych uważa, że probiotyki odbudowują naturalną mikrobiotę jelit. Dwóch
na pięciu ankietowanych sądzi, że probiotyki wspomagają perystaltykę jelit, a ich suplementacja uzupełnia leczenie w chorobach jelit*. Dowiedziono, że preparaty probiotyczne pobudzają rozwój i aktywność dobroczynnych bakterii jelitowych oraz
wywierają korzystny, regulacyjny wpływ na mikrobiotę przewodu pokarmowego. Dzięki bakteriom probiotycznym można zachować dobre samopoczucie, energię, witalność i uchronić się przed wieloma schorzeniami.
Przede wszystkim u dorosłych, a również u dzieci badania naukowe wykazały, że stosowanie w zespole jelita drażliwego niektórych szczepów probiotycznych zmniejsza nasilenie bólu. Podejmując decyzję o stosowaniu probiotyków, należy wybrać szczep o udokumentowanym działaniu w danej populacji chorych (grupa wiekowa, postać IBS), dlatego decyzję od doborze konkretnego probiotyku, zawsze powinien podejmować lekarz – tłumaczy prof. dr hab. Hanna Szajewska, ekspert kampanii „Probiotyk – wybieram świadomie”.

Zadbaj o mikrobiotę jelit

W zależności od stopnia objawów zespołu jelita drażliwego zalecane jest różne postępowanie. Łagodny IBS może ograniczyć się do zmiany diety i stylu życia. To pozytywna
diagnoza, która wskazuje na to, że zdrowiu i życiu nie zagraża niebezpieczeństwo.
Umiarkowany stopień objawów wymaga zwiększenia częstotliwości wizyt u lekarza oraz
rozpoczęcia farmakoterapii. W przypadku ciężkiego typu choroby pacjenci zmagają
się z depresją, lękiem i niepokojem – niezależnie od dolegliwości żołądkowych. Wtedy
wymagane jest leczenie psychologiczne.
Leczenie IBS w najmniej zaawansowanym stadium opiera się głównie na zmianie nawyków
żywieniowych. Szkodliwe dla mikrobioty jelitowej mogą okazać się produkty wysokotłuszczowe, surowe owoce i warzywa czy napoje zawierające kofeinę. Ważna jest regularna aktywność fizyczna, a pomoc psychologa lub terapeuty dodatkowo może ułatwić
walkę niefarmakologicznymi metodami. W leczeniu z użyciem leków nieoceniona jest odpowiednia diagnoza lekarza. W zależności od typu IBS stosowane mogą być preparaty pęczniejące, przeciwbiegunkowe, przeczyszczające, rozkurczowe, antybiotyki, czy nawet leki przeciwdepresyjne. Korzystny i bezpieczny wpływ na objawy IBS może mieć stosowanie
niektórych probiotyków. Nie ma jednak jednoznacznych zaleceń co do stosowania
określonych szczepów bakteryjnych i dawek preparatów.
Dla osób cierpiących na schorzenia jelita bardzo ważne jest, aby zażywać preparaty, których
skuteczność została potwierdzona w udokumentowanych badaniach. Tylko takie preparaty dają gwarancję złagodzenia dolegliwości chorobowych. Jakość ma w tym przypadku ogromne znaczenie – podkreśla dr hab. Małgorzata Mossakowska z Polskiego Towarzystwa
Wspierania Osób z Nieswoistymi Zapaleniami Jelita.

Probiotyk? Tak – ale nie każdy

Na rynku znajduje się blisko 100 preparatów probiotycznych, ale tylko niektóre z nich mają
działanie udokumentowane badaniami. Znaczenie preparatów probiotycznych oraz kryteria
ich prawidłowego wyboru są bardzo ważne. Podczas wyboru probiotyku należy znać jego
skład, aby decydować się tylko na wartościowe, dobrej jakości produkty. Probiotyki różnią
się między sobą i nie można stosować ich zamiennie.
Na temat probiotyków i korzyści związanych z ich stosowaniem, edukuje kampania
„Probiotyk – wybieram świadomie”. To inicjatywa, nad którą merytorycznie czuwa Rada
Programowa:
 Prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, specjalista chorób wewnętrznych,
gastroenterolog, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych I Gastroenterologii
z Pododdziałem Leczenia Nieswoistych Chorób Zapalnych Jelit CSK MSWiA, prezes
Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii
 Prof. dr hab. n. med. Hanna Szajewska, pediatra, kierownik Kliniki Pediatrii
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, przewodnicząca Grupy Roboczej ds.
Probiotyków Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia
Dzieci
 Prof. n. farm. dr hab. n. med. Stefan Tyski, kierownik Zakładu Antybiotyków
i Mikrobiologii Narodowego Instytutu Leków, kierownik Zakładu Mikrobiologii
Farmaceutycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ekspert Komisji
Farmakopei Europejskiej, 2010 r. zastępca Przewodniczącego Komisji Farmakopei
Polskiej, Prezes Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów

*Badanie opinii zrealizowane w ramach kampanii „Probiotyk – wybieram świadomie”,
w dniach 2-6.05/2018 przez Agencję SW Research, n=1047